Dubbellezing: Participatietraject rond de berging van radioactief afval in de Kempen - Op zoek naar onze voormoeders en hun mitochondriaal DNA

Participatie in participatie-onderzoek. Wetenschappelijke ondersteuning in de vorm van actie-onderzoek bij de hervorming van een langdurend participatietraject rond de berging van radioactief afval in de Kempen

Studium Generale Lezing door Anne Bergmans

​​In de gemeenten Dessel en Mol (in de Antwerpse Kempen) zijn al ruim 20 jaar twee vzw’s (de lokale partnerschappen STORA en MONA) actief waarin middenveldsorganisaties en gewone burgers participeren in het bepalen van de contouren en randvoorwaarden voor een bergingsinstallatie voor laag- en middelactief kortlevend afval. De realisatie van dit megaproject, met verschillende technische en maatschappelijke deelprojecten, is zich ondertussen aan het voltrekken, al zijn nog niet alle vergunningen rond.

Lange termijn participatie was één van de uitdrukkelijke voorwaarden die door de beide partnerschappen werden gesteld om het bergingsproject te aanvaarden. Ooit betrokken bij het vormgeven van deze overlegstructuren, gericht op het nemen van een beslissing, werden we als onderzoekers van de UAntwerpen gevraagd te bekijken hoe blijvende participatie bij de implementatie en het beheer van dat hele project moest worden ingevuld. Omdat we deze keer niet met een blanco blad konden beginnen, hebben we een actieonderzoekstraject uitgezet waarin we samen met de betrokkenen bepaald hebben wat er onderzocht kon worden, hoe we dat onderzoek zouden uitvoeren, en wat voor soort output we zouden opleveren. Dit leidde tot een intensief proces van 2,5 jaar (najaar 2019 tot voorjaar 2022) waarin we samen met de betrokkenen aan de slag gingen om hun organisaties opnieuw uit te vinden en nieuwe doelstellingen te definiëren.

In deze lezing vertel ik graag meer over deze specifieke vorm van burgerparticipatie in sociale wetenschappelijk onderzoek die bovendien door de omstandigheden grotendeels via virtuele interactie is verlopen.

In haar voetsporen: op zoek naar onze voormoeders en hun mitochondriaal DNA

Studium Generale lezing door Maarten Larmuseau

​​Stamboomonderzoek heeft vaak een mannelijke stempel: de vaderlijke lijn gelinkt aan de eigen familienaam krijgt de meeste aandacht. Het recente woord ‘voormoeder’ klinkt velen dan ook nog onbekend. Nochtans wordt onze familiegeschiedenis uiteraard eveneens gevormd door onze vrouwelijke voorouders. Bovendien zijn we – biologisch gezien – zelfs het meest zeker over onze moederlijke lijn. Het project MamaMito wou verandering brengen en Vlamingen aanmoedigen om ook naar hun voormoeders op zoek te gaan. Met als belangrijkste bijvangst: nieuwe inzichten over mitochondriaal DNA, genetische informatie die enkel via de moeder en dus via de moederlijke lijn doorgegeven wordt. De mitochondriale DNA resultaten tussen verre maternale verwanten blijken relevant te zijn binnen diverse disciplines gaande van archeologie, biomedische wetenschappen tot gedragsbiologie. MamaMito is daarom een uitstekend voorbeeld van de meerwaarde van burgerwetenschap of citizen science, waarbij burgers rechtstreeks meehelpen aan belangrijk wetenschappelijk onderzoek.

Alle info: zie website