Wetenschappers hebben, met behulp van de Webb-ruimtetelescoop, een zeldzaam soort exoplaneet waargenomen die een nogal eigenaardige samenstelling heeft. Het object, met de officiële aanduiding PSR J2322-2650b, heeft ongeveer net zoveel massa als Jupiter, maar zijn atmosfeer wordt gedomineerd door helium en koolstof – iets wat nog nooit eerder was gezien.
Mogelijk zweven er wolken van roet in de lucht, die diep in de planeet tot diamanten kunnen condenseren. Maar hoe de planeet is ontstaan is een raadsel (The Astrophysical Journal Letters, 16 december).
Van PSR J2322-2650b was al bekend dat hij om een pulsar draait: een snel rondtollende neutronenster. Een pulsar zendt met regelmatige tussenpozen, meestal variërend van milliseconden tot seconden, bundels van elektromagnetische straling uit die alleen te zien wanneer ze precies onze kant op wijzen, net als de lichtbundel van een vuurtoren.
De millisecondepulsar waar de planeet omheen draait zendt naar verwachting voornamelijk gammastraling en energierijke deeltjes uit, die onzichtbaar zijn voor het ‘infrarood-oog’ van Webb. Doordat er geen heldere ster in de buurt is, kunnen wetenschappers de om de pulsar cirkelende planeet goed bestuderen.
PSR J2322-2650b bevindt zich heel dicht bij zijn ‘ster’: slechts een miljoen kilometer ervandaan. Hierdoor duurt een jaar op de planeet nog geen acht uur. Bijzonder is ook dat hij onder invloed van de sterke zwaartekracht van de pulsar een opvallende citroenvorm heeft aangenomen.
Samen kunnen de ster en de exoplaneet worden beschouwd als een exotisch ‘zwarte weduwe’-systeem. Zwarte weduwe-systemen zijn een zeldzaam type dubbelsterren waarbij een snel ronddraaiende pulsar gepaard gaat met een kleine, lichte ster. Doordat er materiaal van de begeleidende ster naar de pulsar stroomt, gaat deze sneller draaien, wat een sterke deeltjeswind veroorzaakt. Onder invloed van de intense straling van de pulsar wordt de onfortuinlijke begeleider geleidelijk verteerd.
Maar in dt geval is die begeleider geen ster, maar een forse exoplaneet met dertien keer zoveel massa als de planeet Jupiter. Ook dat maakt PSR J2322-2650b uniek: van de zesduizend bekende exoplaneten is dit de enige die op een ‘gasreus’ lijkt.
