Net als mensen hebben jonge chimpansees verschillende hechtingsstijlen. Maar de schadelijkste stijl komt waarschijnlijk alleen bij mensen voor.
Een groep onderzoekers observeerde vier jaar lang in totaal vijftig chimpansees in een nationaal park in Ivoorkust. Op basis van meer dan 3.700 uur gedragsobservatie analyseerde het team het samenzijn van jonge dieren en hun moeders. De wetenschappers waren vooral geïnteresseerd in het gedrag van de jongen bij gevaar – bijvoorbeeld bij plotselinge geluiden, gevechten of dreigende houdingen.
Met statistische methoden konden verschillende groepen worden geïdentificeerd, die sterk lijken op de types uit de psychologische hechtingstheorie. De eerste groep zocht bij gevaar bescherming bij de moeder, liet zich troosten en verkende op veilige momenten steeds zelfstandiger de omgeving. Volgens de onderzoekers komt dit patroon overeen met wat bij mensen als een veilige hechting wordt beschouwd. Jonge chimpansees van de tweede groep zochten duidelijk minder de nabijheid van de moeder, trokken zich bij bedreigingen terug en probeerden zichzelf te redden, bijvoorbeeld door in bomen te klimmen.
Dit gedrag deed de onderzoekers denken aan het onveilig-vermijdende hechtingstype. De derde groep zocht meer dan gebruikelijk voor hun leeftijd oogcontact en nabijheid van de moeder. Dit deed aanvankelijk denken aan een onveilig-ambivalente (of angstig-afwerende) hechting. Maar de aanhankelijke aapjes konden meestal goed getroost worden. De onderzoekers vermoeden daarom dat het eerder gaat om zeer gevoelige, maar toch veilig gehechte dieren.
Wat daarentegen volledig ontbrak: tekenen van een gedesorganiseerde hechting. Die ontstaat bij mensen meestal door nare ervaringen met verzorgers en wordt beschouwd als een risicofactor voor psychische aandoeningen. Bij de jonge chimpansees waren geen stereotiepe gedragingen te zien, zoals verstoord wiegen, en ze gedroegen zich niet agressief tegenover de moeder, ook niet als die erg streng was.
Dat gedesorganiseerde patronen zich kunnen ontwikkelen en standhouden, lijkt dus een menselijke eigenschap, in de hand gewerkt door complexe sociale structuren. Bij de waargenomen chimpansees kwam ouderlijk geweld zelden voor, en verwaarlozing komt wel voor, maar leidt in het wild snel tot de dood. Dit past bij het gegeven dat chimpansees zonder ouders, die door mensen worden verzorgd, wel degelijk tekenen van een gedesorganiseerde hechting kunnen vertonen.
Bron: Evidence of Organized but not Disorganized Attachment in Wild Western Chimpanzee Offspring (Pan troglodytes verus). Eleonore Rolland in Nature Human Behaviour, 2025.
