Hoe duurzaam is kokosmelk?

Palm en productie

Een kokosnoot is geen noot. Het is een steenvrucht die groeit aan de kokospalm. De palm groeit in (sub)tropische gebieden, op zandgrond en in direct zonlicht. De vrucht heeft vier lagen: kokosvezel aan de schil, de schil zelf, vruchtvlees (kopra) en het kokoswater binnenin. Op plantages staan 100 tot 160 bomen per hectare. Die produceren jaarlijks elk 30 tot 125 kokosnoten van maximaal 1,5 kilogram. Met machines halen verwerkers melk uit het vruchtvlees. Die wordt daarna gefilterd, gepasteuriseerd (pak) of gesteriliseerd (blik), verpakt, afgekoeld en opgeslagen.

Apenwerk

95 procent van de kokosnoten wordt verbouwd op kleinschalige boerderijen, niet op industriële plantages. Omdat een kokospalm 30 meter hoog kan worden, is de klim naar boven zwaar en gevaarlijk. Daarom zetten boeren weleens afgerichte makaken in. Die verzamelen vlot zeshonderd kokosnoten per dag, terwijl mensen doorgaans op tachtig afkloppen. In Thailand wordt maar liefst 99 procent van de kokosnoten geplukt door apen.

Transport

De meeste kokosnoten worden in hun geheel of als verwerkt product per boot naar Europa vervoerd. Nederlandse consumentenorganisatie MilieuCentraal geeft kokosnoot een B: het is welbeschouwd een ‘goede keuze’. Een ander verhaal is de verwerkte kokosnoot in stukjes die je vers in de winkel vindt, die wordt wel vaak per (passagiers)vliegtuig getransporteerd.

De topproducenten

Wereldwijd wordt jaarlijks 59 miljoen
ton kokosnoten geproduceerd.

1. Indonesië - 17,7 miljoen ton (30%)
2. De Filippijnen - 13,8 miljoen ton (23%)
3. India - 11,1 miljoen ton (19%)

Zelfmaakmelk

Doe 800 milliliter water samen met 600 gram kokosrasp in een blender en mix 4 minuten. Giet het mengsel in een kaasdoek en knijp goed uit. Vang de melk op in een fles en schep het kokosrasp weer in de blender. Giet er 200 milliliter water bij en herhaal de bovenstaande stappen.

Waterkost

Gemiddeld is 2.650 liter water nodig om één kilogram kokosnoot (zonder harige schil) te produceren. Voor cashewnoten, eveneens een olierijk gewas, hebben producenten 14.218 liter nodig. Ter vergelijking: een kilogram aardappels kost 287 liter water.

Monocultuur

De stijgende vraag naar k­okosproducten werkt mono­cultuur in de hand, met v­erlies van biodiversiteit. Ook het pesticidengebruik stijgt.

Blik of pak

Een pak laat zich door zijn vorm efficiënter verschepen. Anderzijds zijn de stalen blikken makkelijker te recyclen.