In 2017 zorgde een mysterieuze komeet met de naam 'Oumuamua voor nogal wat ophef. De komeet 'gedroeg' zich zo vreemd, dat enkele wetenschappers dachten dat het om een buitenaards ruimteschip ging. Nu hebben astronomen een andere verklaring gevonden.
Het was voor het eerst dat astronomen een komeet konden waarnemen die van buiten ons zonnestelsel afkomstig was. Anders dan andere kometen vertoonde 'Oumuamua geen heldere coma of stofstaart. Ook was hij uitzonderlijk klein en vertoonde hij een eigenaardige vorm die het midden hield tussen een sigaar en een pannenkoek. Maar het vreemdst was nog wel dat hij zich na afloop sneller van de zon verwijderde dan je op grond van de zwaartekrachtswet zou mogen verwachten. Dit bracht enkele wetenschappers op het idee dat 'Oumuamua weleens een buitenaards ruimteschip zou kunnen zijn.
Jennifer Bergner, astrochemicus aan de Universiteit van Californië te Berkeley (VS), en astronoom Darryl Seligman van de Cornell-universiteit (VS), hebben nu echter een minder exotische verklaring bedacht: de waargenomen versnelling van de komeet is simpelweg veroorzaakt door ontsnappend waterstofgas, dat van nature in alle interstellaire kometen aanwezig zou moeten zijn.
De meeste kometen zijn in wezen ‘vuile sneeuwballen’, afkomstig uit de buitenwijken van ons zonnestelsel, die met regelmatige tussenpozen de zon naderen. Wanneer een komeet door de zon wordt opgewarmd, stoot hij water en andere moleculen uit, waardoor zich een coma en vaak ook staarten van gas en stof ontwikkelen. De uitgestoten gassen werken als de stuwraketten van een ruimteschip en geven de komeet een zetje dat ervoor zorgt dat deze een beetje van snelheid verandert. Andere objecten, zoals planetoïden en planeten, vertonen dit gedrag niet.
‘Raketwerking’
Een komeet die door de interstellaire ruimte reist, wordt voortdurend bestookt met kosmische straling. Bergner ontdekte dat experimenteel onderzoek, gepubliceerd in de jaren 70, 80 en 90 van de vorige eeuw, heeft laten zien dat wanneer ijs wordt getroffen door energierijke deeltjes vergelijkbaar met kosmische straling er grote hoeveelheden waterstof worden geproduceerd, die in de ijskorst van de komeet worden opgeslagen.
Het ligt voor de hand dat zo’n interstellaire komeet opwarmt wanneer hij het zonnestelsel betreedt, en daarbij zou het opgeslagen waterstof ontsnappen. Maar is de ‘raketwerking’ van dit ontsnappende gas sterk genoeg om een komeet te versnellen?
Bij een komeet van enkele kilometers groot waarschijnlijk niet, maar Bergner en Seligman denken dat de stuwkracht bij een kleine komeet als 'Oumuamua, die slechts ongeveer 115 bij 111 bij 19 meter mat, wél toereikend is. Het gedrag van 'Oumuamua was dus niet vreemd: het was precies het gedrag dat je van een interstellaire komeet mag verwachten.
Beeld: Impressie van de interstellaire komeet 'Oumuamua, die bij nadering van de zon waterstof uitstoot (witte mist), en daardoor van koers verandert. (NASA, ESA & Joseph Olmsted & Frank Summers (STScI)).
