Deze zomer markeert het startpunt van een revolutie in de sterrenkunde. Vandaag zijn de eerste beelden vrijgegeven die zijn gemaakt met de gloednieuwe telescoop van het Vera C. Rubin Observatory in Noord-Chili.
De komende tien jaar gaat Vera Rubin de gehele zichtbare sterrenhemel eens in de drie dagen vastleggen, op zoek naar snel bewegende objecten en kort durende verschijnselen – zogeheten transients. De telescoop produceert ook een driedimensionale kaart van de verdeling van miljarden sterrenstelsels in het heelal.
Het observatorium, genoemd naar de Amerikaanse sterrenkundige en donkere-materie-onderzoekster Vera Rubin (1928-2016), is verrezen op de circa 2.700 meter hoge bergtop Cerro Pachón. De telescoop heeft een extreem compact ontwerp, een hoofdspiegel met een diameter van 8,4 meter, en een camera met 3,2 miljard pixels – de grootste digitale camera ooit gebouwd. Elke dertig seconden maakt die camera een opname van een gebied aan de hemel dat bijna vijftig keer zo groot is als het schijnbare oppervlak van de volle maan. De eerste beelden zijn vanochtend vrijgegeven, de andere beelden die de telescoop tot nu toe gemaakt heeft volgen tijdens een presentatie die start om 17.30 uur. Die kun je volgen via een livestream onderaan dit artikel.
Tot nu toe werden grote aardse telescopen vrijwel alleen gebruikt om bepaalde interessante objecten in het heelal in detail te bestuderen. Vera Rubin is de eerste grote telescoop die een zogeheten survey uitvoert: de gehele hemel wordt keer op keer minutieus in kaart gebracht, waarna computeralgoritmes in de enorme hoeveelheid data op zoek gaan naar onder andere langs scherende planetoïden en supernova-explosies in verre sterrenstelsels.
Doordat Vera Rubin niet alleen miljarden sterrenstelsels vastlegt maar ook hun afstanden meet, kan achterhaald worden hoe hun ruimtelijke verdeling in de afgelopen miljarden jaren is geëvolueerd. Dat biedt meer inzicht in de invloed (en hopelijk de eigenschappen) van donkere materie en donkere energie – twee mysterieuze componenten van het heelal waarvan de ware aard nog steeds niet is opgehelderd.
De presentatie van Rubin's first light-foto's is live te volgen via onderstaande link op maandag 23 juni om 17.30 uur.
