In Nederland en België verbranden we jaarlijks kilo’s kaarsvet. Hoe schoon is dat, voor onszelf en het klimaat?
De kaars doet al duizenden jaren dienst als lichtbron. Ook nu nog, op plekken waar geen toegang is tot elektriciteit. Al is de kaars tegenwoordig vooral een luxeproduct. Ze werkt sfeerverhogend en decoratief. Begin 21ste eeuw brandden Nederlanders zo’n 3,3 kilogram kaars per persoon. Dat is twee keer zoveel als Duitsers (1,6 kilogram) en bijna vijf keer zoveel als Belgen (0,7 kilogram).
Bijna alle kaarsen worden gemaakt van stearine, paraffine of een mengsel daarvan. Stearine is wat harder en gladder dan paraffine en kan een iets andere geur hebben, maar je moet een expert zijn om het verschil te merken. Voor fabrikanten is het niet verplicht de ingrediënten op de verpakking te vermelden, vaak weet je dus niet wat erin zit.
Slachtafval in je kaars
Stearine wordt meestal gewonnen uit slachtafval van kippen, varkens en koeien. Vet dat overblijft van de slacht wordt gezuiverd en gesteriliseerd. Of de grondstof milieuvriendelijk is, ligt eraan hoe je het bekijkt. Zou je de vleesindustrie in stand houden voor het winnen van dierlijk vet, dan is stearine niet duurzaam. Maar zolang we vlees eten en er slachtafval overblijft, kunnen we dat evengoed benutten.
Er bestaan kaarsen van plantaardige stearine, gemaakt uit palmolie. Maar voor oliepalmplantages wordt regenwoud gekapt en het land wordt ingezet voor monocultuur. Je kan letten op het RSPO-certificaat (Roundtable Sustainable Palm Oil). Weet wel dat RSPO niet tot de bron traceert en er onlangs nog corruptieschandalen opdoken over RSPO-leden.
Paraffine: schadelijk voor het zeeleven
Kaarsen van paraffine, dan maar? Als het om het milieu gaat beter niet. Paraffine wordt verkregen uit aardolie en bruinkoolteer, en is dus geen hernieuwbare grondstof. Paraffine wordt per boot getransporteerd. Bij het schoonmaken van het schip wordt het afvalwater, met daarin resten paraffine, in zee geloosd. Vissen, vogels en zeezoogdieren eten de vette stof en worden er ziek van. De verwachting is dat er in 2021 wereldwijd strengere regels in werking treden voor het lozen.
Aluminium cupjes van waxinelichtjes zijn niet duurzaam
De grondstof bauxiet winnen is vervuilend en aluminium produceren kost veel energie. Aluminium kan gerecycled worden, maar het is beter afval te voorkomen. Gebruik daarom liever waxinelichtjes zonder cup en zet ze in een speciale theelichthouder.
Fijnstof in huis
Bij elk type kaars komt tijdens het verbrandingsproces fijnstof vrij. Volgens Deens onderzoek kan dat leiden tot luchtwegproblemen.
Zet een kaars niet op de tocht: dat zorgt voor walm en roet, en dus voor extra fijnstof. Let ook op met kaarsen in een potje of windlicht. Door zuurstoftekort kan de kaars gaan walmen. Meestal zie je dan zwarte aanslag op het glas.
Bijenwas is duurzaamste keuze
Kaarsen met het stempel ‘duurzaam’ zijn vaak gemaakt van plantaardige was uit bijvoorbeeld lijnzaad, kokos of soja. Helaas valt nauwelijks te achterhalen of de grondstof en de productie ook echt schoner zijn.
Een kaars van bijenwas is de duurzaamste keuze, zeker als het van een biologische imker uit de buurt komt. Bijen maken de vettige stof met de wasklieren in hun achterlijf en gebruiken het als bouwmateriaal voor de honingraat. Van de was van oude raten die niet meer gebruikt worden, worden kaarsen gemaakt.
