‘Plantenbrein’ regelt ontkieming

Het ontkiemen van zaden mag niet te vroeg in het seizoen gebeuren, want dan riskeren de jonge plantjes schade op te lopen of zelfs vernietigd te worden door barre weersomstandigheden. Maar té lang wachten mag ook niet, want dan schieten er mogelijk te weinig voedingsstoffen of zon over om volledig tot wasdom te komen als plant.

Hoewel planten geen hersenen bezitten zoals de meeste diersoorten – de perifere delen van planten zijn veel meer zelforganiserend – moeten ze dus vanaf het begin wel belangrijke beslissingen maken.

Britse wetenschappers hebben nu ontdekt dat plantenembryo’s hiervoor inderdaad over een microbiologisch systeem beschikken die we middels wat fantasie kunnen vergelijken met onze hersenen. Dat systeem kiest immers het moment waarop het zaadje ontkiemt en de plantengroei kan beginnen.

De onderzoekers twee groepen van plantencellen identificeren binnenin zaadjes van de Arabidopsis-familie – de familie waartoe ook de zandraket behoort, een van de modelorganismen in de plantenbiologie. Die cellen stimuleren twee tegengestelde functies: de kiemrust en het ontkiemen.

Beide groepen cellen ‘communiceren’ met elkaar via de uitwisseling van stoffen die de wetenschappers plantenhormonen noemen. De vorsers vergelijken het systeem dat ze hebben ontdekt met specifiek beslissingscentrum in onze eigen hersenen, namelijk dat bepaalt of we in actie (beweging) schieten of stil blijven staan (of zitten of liggen).

Het zijn uiteindelijk de externe omstandigheden die bepalen welke groep cellen de overhand krijgt – de ‘beste argumenten’ – en vervolgens zijn zin: ontkiemen of niet.