Stenen triomfbogen product van zwaartekracht

Alsof Michelangelo zelve er de hand in had – zo indrukwekkend zijn sommige van de natuurlijke bruggen die je her en der in dorre of rotsachtige gebieden tegenkomt. Hoe komen ze tot stand?

Jarenlang braken wetenschappers hun hoofd over de ontstaanswijze van die bizarre kunstwerkjes. Het resultaat van barre vrieskou, zo klonk één verklaring. Of: verschillende steensoorten die elk op hun eigen manier verbrokkelen. Tsjechische wetenschappers denken nu een sluitend antwoord te hebben: de zwaartekracht.

Een onderzoeksteam van de Praagse Karelsuniversiteit stelt in Nature Geoscience dat de stenen triomfbogen vrijwel altijd zijn opgebouwd uit eenzelfde soort zandsteen. Een soort waarvan de zandpartikels de eigenaardigheid hebben dat ze samenklitten in geval van verticale druk.

Daarvoor plaatsten de wetenschappers zware gewichten op stukken zandsteen, dat ze haalden uit de Tsjechische Stelec-steengroeve. De spanning die dat experiment teweegbracht, zorgde ervoor dat de zandpartikels begonnen samen te klitten.

Vervolgens dompelden ze het zandsteen onder in water, om zo erosie na te bootsen. Aanvankelijk brokkelden de flanken af, maar naarmate de steen aan de top kleiner werd, haakten de korrels sterker in elkaar vast. Om uiteindelijk zodanig solide te worden, dat erosie geen vat meer had. ‘Zelforganisatie van het hoogste niveau’, zo luidt het. (adw)