De robots komen

26 juni 2012 door ND

Nederland wint het wereldkampioenschap robotvoetbal. Robotexperts zijn ervan overtuigd dat in 2050 een robotteam de menselijke wereldkampioen zal verslaan. Wat kunnen robots vandaag al?

Nederland wint het wereldkampioenschap robotvoetbal. Robotexperts zijn ervan overtuigd dat in 2050 een robotteam de menselijke wereldkampioen zal verslaan. Wat kunnen robots vandaag al?

Robots werken al lang niet meer alleen in fabrieken. Ze vliegen boven Afghanistan, helpen in het huishouden, entertainen bejaarden of worden wereldkampioen voetbal. Hoog tijd om na te denken over welke taken we door robots willen laten uitvoeren en hoe we ze het best kunnen benutten, vinden onderzoekers van het Nederlandse Rathenau Instituut.

In het boek 'Overal robots: automatisering van de liefde tot de dood' tonen de onderzoekers aan dat de ontwikkelingen in de robotica met rasse schreden vooruit gaan. Beleidsmakers hinken wat achterop. Het Rathenau Instituut pleit er dan ook voor om die kloof te dichten en na te denken over een aantal ethische vragen en privacykwesties die de robotica oproept.

Robots nemen al jaren het werk van mensen in bedrijven over, maar het lijkt erop dat ze in de toekomst ook steeds meer buiten de fabrieksmuren zullen te vinden zijn. Wetenschappers willen ons leven thuis, het verkeer, de zorgsector en oorlogen automatiseren. Het lijkt een ideale wereld waarin robots ons ontlasten van vervelende arbeid. Maar elk voordeel heeft zijn nadeel, ook de roboticarevolutie.

Spion in huis
In 2002 verscheen de stofzuigerrobot Roomba, ontwikkeld door het bedrijf iRobot en de eerste thuisrobot ooit. De thuisrobot zou in de toekomst de huishoudelijke taken van de mens kunnen overnemen. Daardoor zouden mensen op leeftijd langer thuis kunnen blijven en zouden we meer tijd krijgen voor andere activiteiten.



Volgens Frans Brom, ethicus en Hoofd Technology Assessment aan het Rathenau Instituut, zijn er wel enkele risico’s waarmee we rekening moeten houden ‘Een robot in ons huis moet uiteraard in staat zijn veilig te functioneren. Het tweede risico is dat zo’n apparaat vaak met het internet verbonden is en informatie uit zijn omgeving verzamelt. Iemand die de robot hackt kan dan probleemloos aan persoonlijke informatie geraken. '

Nooit meer eenzaam?
De inzet van robots in de zorgsector lijkt voor heel wat mensen in strijd met het belang van menselijk contact met de patiënt. ‘Het is heel belangrijk dat we niet verwachten dat de robot de zorg van de verpleegkundige overneemt of vervangt. Hij zal de zorg ondersteunen’, zegt Brom. 'Robots kunnen bijvoorbeeld oudere mensen bijstaan, zodat ze langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Eenzaamheid is één van de grote zorgpunten bij ouderen. Robots mogen die eenzaamheid niet vergroten. Anderzijds zijn ouderen door de technologie misschien juist beter in staat om zich te verplaatsen en aan sociale activiteiten deel te nemen.’



Robots kunnen volgens Brom veel, maar niet alles. 'Goede robottechnologie die patiënten in en uit bed tilt, kan een zorgverlener verlossen van werk dat voor hem of haar fysiek te zwaar geworden is. Maar de robot begrijpt de patiënt natuurlijk niet. Een robot maakt minder snel fouten bij repetitief werk, zoals het rondbrengen van medicatie. Maar die kan dan weer niet bevestigen dat de patiënt die ook inneemt. Menselijk contact zal altijd nodig blijven.'

Laat je rijden
Wetenschappers verwachten dat de robotisering van auto’s kan helpen om fileproblemen en het aantal verkeersdoden te verminderen. ‘Alleen is het belangrijk goed na te denken wat de verantwoordelijkheid van de bestuurder dan is en hoe die daarop moet inspelen’, zegt Brom. Tot nu toe beperkt de automatisering van auto’s zich tot verkeersmanagement en ondersteunende systemen, zoals het pre-crashsysteem (PCS). Dat detecteert een naderend onvermijdelijk ongeluk detecteert vlak voordat de botsing zal plaatsvinden. De volgende ontwikkeling in de robotisering van auto’s is het zogenoemde coöperatieve voertuig-wegsysteem waarbij voertuigen onderling en met de weg communiceren. Wanneer een auto remt, minderen achterliggende auto’s automatisch hun snelheid.



De ogen der wet
Robots kunnen een verlenging van de ogen en oren van de politie zijn. Denk bijvoorbeeld aan een robotcopter met een camera die op plekken kan kijken waar de politie dat niet kan, zoals dat gebeurt om mensenmassa's te observeren bij crowd control. Ook de toekomstige politierobots zullen volgens de onderzoekers van het Rathenau Instituut enkel controlewerk uitvoeren, en dus geen geweld toepassen. Maar ook daarin schuilt het gevaar dat toestellen worden gehackt en informatie in verkeerde handen terecht komt. De vraag is dan ook wie mag beslissen wanneer en waar controle- en bewakingscamera’s ingezet worden.




Vinger op de trekker
Van op afstand bestuurbare, deels zelfstandig bewegende robots worden in het leger vooral gebruikt om informatie te verzamelen. Een bekend voorbeeld zijn de door het Amerikaanse leger gebruikte drones.

Gebruiken militaire robots geweld, dan beslist iemand op afstand wanneer er geschoten wordt. ‘Veel wetenschappers vragen zich af of een robot autonoom kan beslissen om te schieten', zegt Brom. 'Technisch is dat niet moeilijk. Via sensoren weet een robot wanneer iemand in de buurt is en kan dan beslissen om al dan niet te schieten. Wij zijn daar absoluut geen voorstander van. Zo’n beslissing mag niet in handen liggen van een apparaat.'

Experimenteerruimte
Een grote uitdaging voor de wetenschap is robots te laten functioneren in een dynamische omgeving. 'Een fabrieksrobot zit in een vaste, voorspelbare omgeving', zegt Brom. Maar in een dynamische menselijke omgeving lopen mensen rond die onverwachte dingen doen. Daarom pleiten wij er ook voor om proefplekken te creëren waar mensen en robots elkaar ontmoeten.' (nd)

En tot slot deze prachtige robotvogel. Ziet u het verschil met een echte meeuw?


Dit artikel verscheen eerder in Eos Weekblad op iPad
Elke vrijdag bieden we u een nieuwsgedreven weekblad, gelardeerd met beeld en geluid. De Eos-app kunt u gratis downloaden in de App-store van iTunes. Met die app haalt u de wekelijkse uitgaven (0,79 euro per editie – sinds 30/03/2012) binnen. De app bevat alvast 3 gratis proefnummers.