Een rat die ziektes opspoort, op zoek naar de maagsonde met echografie, ‘boosaardige’ spiegelmoleculen gedetecteerd met nanodeeltjes, kwantumfysica als alternatief voor brandstofmotoren en onvoorspelbare vulkanen. Deze vijf studenten maken kans op onze Eos-scriptieprijs.
Ieder jaar kost het duizenden laatstejaarsstudenten bloed, zweet en tranen om een bachelor- of masterproef te schrijven. Vaak verdwijnen die scripties in een stoffige kast om nooit meer gelezen te worden. De Vlaamse Scriptieprijs wil scripties van dat droevige lot redden, want elk sterk en relevant onderzoek verdient een breder publiek!
Studenten die een scriptie schreven in een exact-wetenschappelijke richting, maken kans op de Eos-prijs. Op deze pagina vind je de vijf genomineerden. Wie schreef volgens jou de beste scriptie? Breng je stem uit in de poll onderaan deze pagina! Stemmen kan tot en met 11 december.
Genomineerden
Vlekje, de rat die bacteriën aanduidt (Manon De Meester – Agro- en biotechnologie Dierenzorg)
De bacterie Mycobacterium avium subsp. paratuberculosis (MAP) is een bacterie die paratuberculose veroorzaakt bij koeien en geiten. Dat is een ziekte waaraan de dieren uiteindelijk overlijden. De ziekte is extreem besmettelijk en heeft een lange incubatietijd (twee tot vijf jaar). In geval van besmetting worden meestal alle dieren in een bedrijf geruimd. Het stellen van een diagnose (meestal met de welbekende PCR-test) kost veel tijd en is duur.
Ratten hebben zich al bewezen als zoekdier: zo kunnen sommige soorten landmijnen of longtuberculose opsporen. Manon De Meester onderzocht of ze ook paratuberculose kunnen detecteren door vier tamme ratten te trainen. De ratten ondergingen een specifieke training en moesten PCR-geteste stalen van geitenbiest beoordelen. Eén rat (genaamd Vlekje) scoorde hoog en haalde even goede resultaten als ratten die in andere situaties worden ingezet. De conclusie van het onderzoek: tamme ratten kunnen getraind worden om MAP-bacteriën aan te duiden.
Op zoek naar de maagsonde - Emma Coene en Frédéric Claerhoudt (Master in de geneeskunde)
Op intensieve zorg krijgen patiënten een maagsonde om voeding in hun maag te krijgen. Maar bij sommige patiënten geraakt die sonde niet verder dan de slokdarm of komt ze in de longen terecht, wat levensgevaarlijk kan zijn. Daarom moet altijd worden gecontroleerd of ze op de juiste plaats zit. Tot nu toe gebeurt die controle met RX-stralen, wat nadelen heeft: de stralen zijn schadelijk – ze verhogen het risico op kanker – en het is vaak lang wachten op de onderzoeksresultaten. Emma Coene en Frédéric Claerhoudt onderzochten bij 43 patiënten of ze de sonde ook zien zitten met echografie, wat een onschadelijk onderzoek is en goedkoper en sneller resultaten geeft dan RX. Uit hun resultaten blijkt dat de techniek meestal werkt, waardoor RX kan worden beperkt tot de gevallen waarbij echografie geen uitsluitsel kan geven.
Boosaardig spiegelbeeld betrapt - Wouter Heyvaert (Master in de fysica)
Van bijna elke molecule bestaan twee varianten die elkaars spiegelbeeld zijn. Op het eerste zicht lijken ze hetzelfde. Je zou verwachten dat ze zich dan ook hetzelfde gedragen, maar dat blijkt niet altijd het geval. Een voorbeeld is Penicillamine, een molecule die gebruikt wordt om chronische artritis te behandelen, maar zijn spiegelbeeld is extreem giftig.
Wouter Heyvaert heeft in zijn onderzoek nanodeeltjes onderzocht die een mogelijke oplossing kunnen bieden. Met de juiste vorm en door ze te spiegelen, kunnen de nanodeeltjes de ‘boosaardige’ spiegelmoleculen in een medicijn opsporen en vastgrijpen. Heyvaert heeft een nieuwe onderzoeksmethode ontworpen om te bepalen om welke van de twee spiegelbeelden van de nanodeeltjes het gaat, en hoe sterk het nanodeeltje van zijn spiegelbeeld verschilt. Met die kennis kunnen ze gemakkelijker nieuwe nanodeeltjes maken waarmee ze de boosaardige moleculen kunnen opsporen en uitschakelen.
Wat te doen bij hoge brandstofprijzen? Kwantumfysica - Boo Carmans (Master in de fysica)
Bij de conventionele brandstofmotoren in auto’s treedt altijd energieverlies op, in de vorm van warmte. Een motor ontwikkeld volgens de principes van de quantumfysica werkt in theorie veel efficiënter.
Boo Carmans ontwierp een blauwdruk voor een quantummotor in een drager van synthetisch diamant. Ze stelde ook een procedure op met onder meer laserlicht om de motor aan te drijven en er energie uit te halen. En ze ontwikkelde een methode om de toestand van de motor te monitoren, zodat eventuele fouten snel worden opgelost.
Vulkanen met lentekriebels - Julie De Groote (Master in de geologie)
Vijftien jaar geleden ontdekten wetenschappers dat de Villarricavulkaan in Chili een seizoensgebonden eruptiepatroon vertoont. Julie De Groote gebruikte lokale klimatologische gegevens, satellietbeelden en modellering om te achterhalen hoe dat komt. Ze vond dat sneeuw druk uitoefent op de magmakamer van de vulkaan. Die winterse sneeuwlaag onderdrukt uitbarstingen. Wanneer de sneeuw in de lente smelt, neemt de druk af en stijgt het risico op een eruptie.
De Groote waarschuwt ervoor dat het veranderende klimaat die voorspelbaarheid kan saboteren: minder sneeuw in de winter kan leiden tot een minder uitgesproken seizoenaal uitbarstingspatroon.
