Wolven in aantocht

Er worden steeds vaker wolven waargenomen in de Lage Landen. Vorige week nog werd een dode wolf gevonden in Nederland. Zullen roedels wolven binnenkort een vaste waarde worden in onze bossen? En zijn we in de Lage Landen eigenlijk wel klaar voor deze nieuwkomer?

In 2000 haalde de Waaslandwolf meerdere malen het nieuws. Twee jaar geleden legde het team van het Eén-programma Dieren in Nesten een wolf vast op de gevoelige plaat. En deze zomer werd een doodgereden wolf aangetroffen in het Nederlandse Luttelgeest. Dat zijn drie waarnemingen van wolven in de laatste 13 jaar. ‘Toch mag worden gesteld dat de meeste bezoeken van wolven aan de Lage Landen onopgemerkt blijven,’ vertelt Kris Boers, ondervoorzitter van de zoogdierenwerkgroep en medewerker van de milieuorganisatie Natuurpunt. ‘Het gaat momenteel nog over geïsoleerde voorvallen, maar in de toekomst maken wolven mogelijk opnieuw deel uit van de Belgische en Nederlandse fauna.’

Geen herintroductie

De wolf werd in België en Nederland niet geherintroduceerd. ‘De wolven in de Lage Landen zijn de nakomelingen van succesvolle populaties in Duitsland,’ aldus Boers. ‘De wolvenpopulaties doen het daar erg goed. Jonge wolven verlaten de roedel om een nieuwe te vormen. Bovendien zoeken de dieren niet uitsluitend de Lage Landen op. ‘Wolven kennen geen landsgrenzen. Behalve in België en Nederland zijn ze ook al gespot in Frankrijk en in Denemarken,’ aldus Boers.

Wolven zijn in België al 115 jaar uitgestorven. In Nederland zelfs 150 jaar. Dat is vooral te wijten aan overbejaging en systematische uitroeiing van de dieren. Nu ze beschermd zijn, kunnen ze opnieuw in aantal toenemen en zich opnieuw verspreiden.

Niet aangepast

Het is dus goed mogelijk dat de wolf mondjesmaat aan een rekolonisatie van Noordwest-Europa is begonnen. Maar past hij nog wel in het huidige natuurlandschap van de Lage Landen? Wolven zouden immers gemiddeld 400 km² leefmilieu nodig hebben om in rond te zwerven. Dat is door grote verstedelijking in België en in Nederland zeker niet evident. ‘In België hebben zulke grote roofdieren het niet makkelijk. Gemiddeld om de 300 meter komen ze een weg tegen. Maar als ook Nederland, Frankrijk en Duitsland deel uitmaken van het foerageergebied van de wolven, kunnen roedels zich eventueel vestigen,’ stelt Boers. ‘De huidige wolvenpopulaties in Duitsland hebben zich bovendien zeer goed aangepast aan de aanwezigheid van mensen. Zo leeft er een roedel wolven op 20 kilometer van het hartje van Berlijn.’

Het voornaamste probleem in België en Nederland is dat het huidige wegennetwerk niet afgestemd is op migrerende dieren. ‘Er is wel beterschap op komst, want er wordt steeds meer geïnvesteerd in bijvoorbeeld ecoducten en tunnels.’ Sommige natuurdeskundigen zien heil in het oprichten van gesloten parken, maar volgens Boers zijn die geen duurzame oplossing. ‘Gesloten parken zijn vergelijkbaar met grote dierentuinen. Volgens onze visie moeten wilde dieren vrij zijn.’

Slechte reputatie

De opmars van de wolf klinkt hoogstwaarschijnlijk niet voor iedereen als muziek in de oren. De dieren worden vaak afgeschilderd als bloeddorstige monsters met een onstuitbare honger. Volgens die visie zouden veestapels niet langer veilig zijn en zouden ook mensen moeten vrezen voor hun leven. Niets is echter minder waar. ‘Wolven zijn erg schuwe dieren. Als ze een mens zien, gaan ze er als een haas vandoor,’ stelt Boers. ‘Al blijven het natuurlijk carnivoren en hoewel hun dieet voornamelijk bestaat uit reeën en ander wild, kunnen gedomesticeerde dieren, zoals schapen en geiten, ook op het menu staan.’

In sommige landen met een aantal wolvenpopulaties werden al maatregelen genomen om veestapels te beschermen. ‘Wolven verkiezen, net als alle andere roofdieren, de prooien die zich het gemakkelijkst laten vangen. De kans dat wolven door gedomesticeerde dieren worden aangetrokken, is dus reëel,’ aldus Boers. ‘Als veetelers echter de nodige voorzorgsmaatregelen nemen, zoals het hun veestapel laten vergezellen door een herdershond, is de kans op wildschade veel kleiner.’

Toch nog schade?

En wat als een wolf alsnog zijn weg vindt naar een veestapel? Volgens het besluit van de Vlaamse Regering betreffende de vergoeding van wildschade of van schade door beschermde soorten van 1998 heeft iemand recht op een schadevergoeding als hij wildschade heeft geleden van 300 euro of meer. Die schade moet veroorzaakt zijn door een beschermde of een niet-bejaagde diersoort.

Maar gaat dat ook op voor wolven? Momenteel niet, aangezien de soort niet is opgenomen in het Soortenbesluit als beschermde diersoort. De reden hiervoor is dat die op dit moment niet meer tot inheemse fauna wordt gerekend. Wanneer er terug meer wolven zijn, moet hij wel weer worden opgenomen in het Soortenbesluit,’ denkt Boers. ‘Tenslotte is de wolf een beschermde diersoort volgens de Europese richtlijn. Daardoor moet de Vlaamse overheid deze beschermde status overnemen.’