500 jaar Luther: hervormer, marketeer en mediaster

In het kort

Protestanten in Antwerpen en op het platteland

Inspirator van Bach, Breugel en bier

Zestiende-eeuwse marketeer en mediaster

Maarten Luther was een complexe figuur die een sleutelrol speelde in de woelige zestiende eeuw, wiens invloed tot op vandaag erg tastbaar is. Voor Eos Geschiedenis voldoende redenen om er een speciale editie aan te wijden.

De redactie van Eos kijkt uit op de Fuggerstraat, die vernoemd is naar de machtige katholieke Duitse bankiersfamilie die in Antwerpen een bijhuis had. Jakob Fugger speelde in het begin van de zestiende eeuw een dubieuze rol in het aflatenschandaal dat de directe aanleiding vormde voor de Reformatie. Gelovigen konden in die jaren hun zielenheil letterlijk afkopen, en een deel van dat geld bleef als commissie aan de handen van de Fuggers kleven.

De Reformatie startte met de aanklacht van augustijnermonnik Maarten Luther tegen deze praktijken. Volgens de overlevering spijkerde hij in oktober 1517 95 stellingen op de slotkerk van Wittenberg. Terwijl de herinnering aan het vroegkapitalisme in Antwerpen voortleeft, is het er vergeefs zoeken naar een Lutherstraat -of plein. Geschiedenis wordt geschreven door de heersende klasse. In vijfhonderd jaar is het bij geen enkel stadsbestuur opgekomen om een van de grote figuren uit de Europese historie met een straat te honoreren.

Antwerpen speelde in de eerste jaren na Luthers protest een belangrijke rol. De handelsstad was al voor de komst van Christoffel Plantijn in 1549 een belangrijk drukkerscentrum, en daar deed ook Luther zijn voordeel mee. De nieuwe ideeën sloegen in het ‘Wittenberg aan de Schelde’ onmiddellijk goed aan, bij welgestelde kooplieden en ook bij de monniken van het augustijnerklooster in het Sint-Andrieskwartier. Dat leverde helaas ook de twee eerste martelaren van de Reformatie in de Nederlanden. De lutheranen in Antwerpen effenden het pad voor de veel militantere calvinisten, die vanaf 1550 het overwicht kregen.

Maarten Luther was een complexe figuur die een sleutelrol speelde in de woelige zestiende eeuw, wiens invloed tot op vandaag erg tastbaar is. Niet alleen in Duitsland, waar hij vooral geroemd wordt voor zijn bijdrage aan het moderne Duits, maar ook in de rest van Europa, dat door het schisma religieus, cultureel en economisch verdeeld raakte. Voor Eos Geschiedenis voldoende redenen om er een speciale editie aan te wijden.

Bekijk de inhoudstafel