Arts en Eos-columnist Marleen Finoulst werd benaderd door tabaksproducent Philip Morris, met de vraag om de e-sigaret te steunen. Een zoveelste strategie van Big Tobacco om het afzetgebied uit te breiden, schrijft Finoulst.
Enige tijd geleden werd ik benaderd door een dame van een communicatiebureau in opdracht van Philip Morris. Een toxicoloog-directeur van een Europese onderzoekscel van de tabaksgigant wilde mij ontmoeten. Hij wilde praten over een nieuw ontwikkelingsprogramma voor risicoreducerende tabaksproducten. Want, zo klonk het, sigarettenfabrikanten zijn zich meer en meer bewust van de schadelijke effecten van tabak. Ze investeren miljarden om gezondere alternatieven aan te bieden. Daarover willen ze overleggen met ‘belangrijke lokale opiniemakers’.
Sigarettenfabrikanten investeren miljarden om gezondere alternatieven aan te bieden, zo klinkt het
Het gezondere alternatief heet IQOS. Dat staat slim voor ‘I Quit Ordinary Smoking’, of beter, ik stop het ordinaire roken, en kies iets stijlvollers. Iets wat eruitziet als een chique pen. Een bijkomende vraag was of de ontmoeting kon plaatsvinden in mijn functie als sitecoördinator van gezondheidenwetenschap.be, die verbonden is aan het Belgisch Centrum voor Evidence-based Medicine (CEBAM). Dat leek belangrijk voor hen, want het giet een kritisch-wetenschappelijk sausje over zo’n ontmoeting. Ik zag het al voor me in een rapport van de sigarettenfabrikant: ‘IQOS werd getest in het CEBAM.’
U raadt het al: ik heb geweigerd om met deze man te praten. Na herhaaldelijk aandringen van zijn kant heb ik hem – als ik dan toch zo belangrijk ben – een alternatief plan voorgesteld om iets te doen voor de volksgezondheid: stop de productie van álle tabaksproducten. Ze zijn superverslavend, of je ze nu verbrandt of opwarmt, en ze zijn dodelijk. Ik heb nooit meer iets vernomen.
IQOS is zeer vergelijkbaar met de elektronische sigaret. In de beide zitten vloeistoffen die verhit worden, zodat damp vrijkomt. Er vindt geen verbranding plaats en er komt dus geen rook vrij – je ‘rookt’ niet meer, je ‘dampt’. Daarom wordt teer noch koolmonoxide geproduceerd: twee zeer ongezonde nevenproducten van tabaksrook. Wel adem je bij zowel IQOS als e-sigaretten nicotinehoudende dampen in, en die zijn zeer verslavend. Het verschil tussen beide producten zit in de vloeistof gebruikt bij e-sigaretten, waarin nu al tal van schadelijke producten werden opgespoord.
Volgens wetenschappers die werken voor Philip Morris is hun nieuwkomer 90 procent minder schadelijk dan gewone sigaretten. Ze hebben niet helemaal ongelijk. Sigaretten zijn veel ongezonder dan e-sigaretten, al is naar dat laatste fenomeen nog veel onderzoek nodig. Tabaksrook bevat minstens vierduizend giftige stoffen, waarvan er zeker zeventig kankerverwekkend zijn.
Van de stoffen die vrijkomen bij het dampen van e-sigaretten en IQOS is de impact op de longen nog niet goed bekend. Onderzoekers van de Universiteit van Bern deden al een uitgebreide analyse en vonden in IQOS-dampen diverse kankerverwekkende stoffen terug, waaronder koolmonoxide, vluchtige organische verbindingen (VOC’s) en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAH’s). Die stoffen komen wel in lagere concentraties voor dan in tabaksrook.
Tot nog toe wordt voorzichtig geopperd dat e-sigaretten, en bij uitbreiding IQOS, een hulpmiddel kunnen zijn voor rokers die willen stoppen met roken. In Groot-Brittannië is de e-sigaret alvast heel populair onder rokers, en ook hier gebruiken rokers ze om te stoppen of te minderen. Tegelijk waarschuwen gezondheidsinstellingen om als niet-roker weg te blijven van deze elektronische modeverschijnselen, omdat ze zeer verslavend zijn. Zelfs adolescenten die tegen roken zijn, gaan zes keer vaker overstag voor sigaretten wanneer ze uit nieuwsgierigheid beginnen te dampen.
Dat is natuurlijk waar het de tabaksindustrie om te doen is. Ze wil het afzetgebied zoveel mogelijk uitbreiden door jongeren massaal verslaafd te maken aan hun producten. IQOS is daar het recentste voorbeeld van. In Nederland is de nieuwkomer sinds dit jaar te koop. Ook Japan en Frankrijk bieden de nieuwe ‘damppennen’ aan. België lijkt niet meer prioritair, maar online kan je er natuurlijk zonder probleem aan geraken. Om het met de woorden van tabaksstrijders Luk Joossens en Wanda de Kanter te omschrijven: Philip Morris heeft slechts één doel met IQOS: winst maken.
