Een gezonde mond zorgt ervoor dat we vol zelfvertrouwen kunnen lachen en zonder zorgen kunnen genieten van die sappige appel of kleverige karamel. Wat de meeste mensen echter niet weten is dat problemen in onze mond ook een impact kunnen hebben op de algemene gezondheid.
De bekendste aandoening in de mond, cariës, kent bijna iedereen. Enerzijds omdat dit het meest voorkomende probleem in de mond is. Anderzijds omdat, onbehandelde cariës leiden tot pijn. Tandvleesontstekingen zijn een veel minder bekend fenomeen, maar komen desalniettemin ook frequent voor. Ongeveer de helft van de bevolking ouder dan 30 jaar zou hier in mindere of meerdere mate last van hebben.
Wanneer, als reactie op tandplaque (de witgele aanslag op de tanden die voornamelijk uit bacteriën en voedselresten bestaat), het tandvlees ontsteekt, spreekt men van gingivitis. Dit is een oppervlakkige ontsteking van het tandvlees, gekenmerkt door zwelling, roodheid en bloeding en nog volledig omkeerbaar. Echter, wanneer gingivitis niet wordt behandeld en verergert kan parodontitis optreden, een diepere ontsteking die leidt tot de afbraak van de weefsels rondom de tanden. Het botverlies dat hieruit resulteert is onomkeerbaar. Onbehandeld zal parodontitis leiden tot losstaande tanden en uiteindelijk verlies van de aangetaste tanden.
Hoe weet ik of ik last heb van tandvleesontsteking?
Aangezien tandvleesontstekingen slechts zelden pijnlijk zijn, weet je zelf vaak niet dat je er last van hebt. Het meest voorkomende waarschuwingssignaal is bloedend tandvlees. Dit is echter niet bij iedereen het geval. Bij rokers bijvoorbeeld, een risicogroep, is de bloedingsneiging vaak veel minder door de bloedvatvernauwende werking van nicotine. Voor een tijdige opsporing van parodontitis is het dus belangrijk om regelmatig bij de tandarts langs te gaan. Bij je jaarlijkse controle-afspraak, zal die dan ook metingen rondom je tanden uitvoeren om je te screenen voor parodontitis.
Tandvleesontstekingen en gezondheidsproblemen
Het wordt steeds duidelijker dat de gevolgen van parodontitis niet beperkt blijven tot de mond, maar ook de algemene gezondheid beïnvloeden. Er is onder andere een verband tussen parodontitis en diabetes, cardiovasculaire problemen, chronische obstructieve longziektes, en chronische nierproblemen.
Parodontitis en diabetes
De best gedocumenteerde associatie tussen de mond- en de algemene gezondheid is die tussen parodontitis en type-2-diabetes. Mensen met parodontitis hebben een slechtere suikerregulatie en een hogere kans om insulineresistentie en dus (pre-)diabetes te ontwikkelen. Mensen met diabetes hebben dan weer drie keer zo veel risico op het ontwikkelen van parodontitis en als ze dit ontwikkelen is dit vaak in een ernstigere vorm.
Wanneer je beide ziektes hebt, is er dan weer een grotere kans op diabetescomplicaties zoals retinopathie (beschadiging van het netvlies), nierschade, en neuropatische voet. Het goede nieuws is dat een succesvolle behandeling van de parodontitis leidt tot een betere regulatie van de diabetes. Op korte termijn (3 à 4 maanden) blijkt dit even effectief als het toevoegen van een tweede medicijn aan de diabetes behandeling.
Het onderliggend mechanisme van deze wisselwerking is nog niet volledig opgehelderd. Een belangrijke denkpiste (gebaseerd op dier- en klinische studies) is dat bij diabetespatiënten meer ontstekingsbevorderende stoffen in het lichaam circuleren. Die zouden dan in verhoogde concentratie voorkomen in het tandvlees, wat de toegenomen vatbaarheid voor tandvleesontsteking kan verklaren. Er is ook een vermoeden dat dit mechanisme in de andere richting werkt. Zo zou de parodontale ontsteking ervoor zorgen dat ontstekingsbevorderende stoffen in het lichaam terecht komen, die op hun beurt de controle van de suikerspiegel bemoeilijken. Hier is er echter nog geen sluitend bewijs voor.
Parodontitis en cardio-vasculaire aandoeningen
Naast diabetes hebben mensen met parodontitis ook een grotere kans op hart- en vaatziekten: hartinfarcten, beroertes, perifeer arterieel vaatlijden (door slagaderverkalking van de onderste ledematen), …
Uit onderzoek is gebleken dat de bacteriën die we typisch aantreffen in de mond van parodontitispatiënten ook terug te vinden zijn in de atherotrombotische laesies die aanleiding geven tot deze vaatziektes. In diermodellen werd aangetoond dat deze bacteriën de vorming van deze laesies versnellen. Bij mensen leidt de behandeling van parodontitis dan weer tot een verbetering van de ziekte-indicatoren van hart- en vaatziekten.
Kan ik tandvleesontstekingen voorkomen?
Tandvleesontstekingen kunnen zeker voorkomen worden. De sleutel tot succes is een goede zelfzorg, een goede mondhygiëne. Dit begint bij het poetsen van de tanden, twee keer per dag en liefst met een elektrische tandenborstel. Om de ruimtes tussen de tanden schoon te houden, gebruik je een interdentaal hulpmiddel. Welk hulpmiddel voor jou het meest geschikt is hangt af van de ruimtes tussen je tanden. Floss, tandheelkundige tandenstokers of interdentale borsteltjes (ook wel ragers genoemd) kunnen hiervoor gebruikt worden. De tandarts, en sinds kort ook de mondhygiënist, kan je hier advies op maat voor geven.
Daarnaast is het aangeraden om één- tot tweemaal per jaar de tandarts of mondhygiënist te bezoeken voor een reiniging.
Deze blog werd geschreven naar aanleiding van Gum Health Day op 12 mei 2020.
Bibliografie
Sanz M, Ceriello A, Buysschaert M, Chapple I, Demmer RT, Graziani F, et al. Scientific evidence on the links between periodontal diseases and diabetes: Consensus report and guidelines of the joint workshop on periodontal diseases and diabetes by the International Diabetes Federation and the European Federation of Periodontology. J Clin Periodontol. 2018;45(2):138-49.
Sanz M, Marco Del Castillo A, Jepsen S, Gonzalez-Juanatey JR, D'Aiuto F, Bouchard P, et al. Periodontitis and cardiovascular diseases: Consensus report. J Clin Periodontol. 2020;47(3):268-88.
