Een nieuw vaccin werkt veel doeltreffender dan de bestaande malariamiddelen, blijkt uit recente tests.
Beeld: Labonderzoeker in Nanoro, Burkina Faso. Credit: University of Oxford
Elk jaar eist malaria vijfhonderdduizend slachtoffers, vooral kinderen. Al tientallen jaren proberen wetenschappers een afdoend vaccin te ontwikkelen. Voorlopig vallen de resultaten tegen, wellicht door de complexe levenscyclus van de parasiet en de veranderlijke uitwendige eiwitten.
Het vaccin met de beste resultaten, Mosquirix van het Engelse GlaxoSmithKline, wordt momenteel getest bij kinderen van vijf tot zeventien maanden. De werkzaamheid bedraagt voorlopig 56 procent, en daalt na vier jaar zelfs tot 36 procent. ‘Die resultaten zijn veel lager dan de 75 procent doeltreffendheid die de Wereldgezondheidsorganisatie als drempel heeft gesteld’, zegt malaria-expert Anna Rosanas-Urgell (Instituut voor Tropische Geneeskunde). 'Maar als je bedenkt dat jaarlijks 500.000 kinderen sterven aan malaria, dan betekent 30 procent doeltreffendheid dat de dood van 150.000 kinderen jonger dan 5 voorkomen kon worden. En dat is enorm!’
Experimenteel vaccin
Onderzoekers van de University of Oxford zetten een studie op met een experimenteel vaccin. Ze trokken naar Nanoro in Burkina Faso, een omgeving met een hoge seizoensgebonden malariatransmissie. Daar verdeelden ze bijna 450 peuters van vijf tot zeventien maand onder in drie groepen.
Voorafgaand aan het malariaseizoen kregen de peuters drie dosissen van een vaccin, met tussenpozen van telkens vier weken. Een jaar later volgde een vierde dosis. De eerste groep kreeg het vaccin met een hoge dosis immuunstimulerende stof, de tweede groep ontving hetzelfde vaccin met een lagere dosis van de stof. De controlegroep kreeg het rabiësvaccin.
Na een jaar bleek het vaccin veilig en goed te verdragen. Het aantal antilichamen tegen malaria was 28 dagen na de derde vaccinatie hoog, zeker bij de hoge dosis van de immuunstimulerende stof. Dat niveau daalde wel na een jaar, maar werd volledig hersteld door de boosterdosis.
Veelbelovende resultaten
Van de 146 kinderen uit de eerste groep ontwikkelden 38 kinderen na zes maanden malaria. Van de 146 uit de tweede groep waren dat er 43, en van de 147 uit de controlegroep 105. Het vaccin bleek na een jaar een hoge doeltreffendheid te hebben: 77 procent in de eerste groep en 71 procent in de tweede. Dat was nog nooit eerder bereikt met een malariavaccin.
‘De resultaten zijn veelbelovend, ook al zit het onderzoek nog in een vroege fase en waren er maar 450 kinderen bij betrokken’, zegt Rosanas-Urgell. ‘Hopelijk kan de derde fase van het onderzoek snel van start gaan.’ De onderzoekers willen nog dit jaar van start gaan met een klinische studie bij 4.800 kinderen in Burkina Faso, Mali, Kenia en Tanzania. De resultaten worden ten vroegste verwacht tegen eind 2022.
