Bloemen communiceren actief met insecten

Bestuivende insecten zoals bijen, hommels en motten zijn noodzakelijk voor de voortplanting van veel plantensoorten. Vaak komen ze af op de geur van bloemen. De verspreiding van die geurstoffen is geen passief proces. Planten transporteren de geuren actief vanuit hun bloemen naar de lucht. Dat meldt een internationaal team onderzoekers, onder wie wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam en de Université Catholique de Louvain, in Science.

De wetenschappers bestudeerden petunia’s, die ’s nachts worden bestoven door motten. De diertjes worden aangetrokken door de geur van de bloemen, die onder meer uit vluchtige benzoaten bestaat. In pure vorm ruiken de stoffen naar vanille, rozenblaadjes, kruidnagel of hyacint. De planten produceren de stoffen alleen ’s nachts en stoppen daarmee zodra de dag aanbreekt.

Wetenschappers vermoedden dat de verspreiding van geurstoffen een passief proces was, aangedreven door een verschil in concentratie binnen en buiten de plant. De stoffen zouden zich dan echter in zulke hoge concentraties in de celwanden moeten ophopen, dat die beschadigd zouden worden.

De onderzoekers ontdekten dat een specifiek eiwit – het ABC-type transporteiwit – de geurstoffen actief transporteert vanuit de bloemblaadjes naar de lucht. ‘Dat impliceert dat planten de uitstoot van vluchtige stoffen kunnen reguleren en daarmee ook de communicatie met hun omgeving, zoals buurplanten, insecten en hun vijanden’, vertelt Rob Schuurink (UvA).

Als ze beter begrijpen welke genen verantwoordelijk zijn voor de uitstoot van geurstoffen, kunnen wetenschappers erop toezien dat ze bij de veredeling behouden blijven. In verder onderzoek willen de wetenschappers bekijken of ze planten meer stoffen kunnen laten uitscheiden die hen beschermen tegen schadelijke insecten.