FWO Excellentieprijzen

De intensive care van het UZ Gasthuisberg in Leuven ontvangt per jaar meer dan drieduizend patiënten, en is daarmee een van de grootste van Europa. Leven of dood is er vaak een kwestie van minuten, en daar moet je als arts of verplegend personeel mee om kunnen gaan. ‘De frequente confrontatie met de dood is best wel belastend’, zegt Greet Van den Berghe, die de intensive care unit leidt: zo’n 180 verplegers en 30 artsen. Van den Berghe is tegelijk hoofd van het onderzoekslab intensieve geneeskunde, met een 30-tal vorsers. Hoe vermoeiend ook, die combi is nodig, vindt ze. ‘De patiëntenzorg geeft de prikkel voor mijn onderzoek. Scherpe ideeën ontstaan pas door zowel praktijk als theorie in het oog te houden.’

Gustaaf Van Tendeloo onderzoekt het aller-allerkleinste, atomen, maar verliest nooit het grotere plaatje uit het oog: een duurzame economie. In zijn wereldvermaarde EMAT-lab aan de Universiteit Antwerpen bestuderen hij en zijn onderzoekers met de krachtigste elektronenmicroscoop ter wereld hoe atomen interageren, hoe ze zich gedragen in verschillende toestanden, en hoe je nieuwe stoffen kunt creëren. Die kennis levert betere en duurzamere materialen op.

Onderzoekers kunnen zichzelf niet kandidaat stellen, maar worden voorgedragen door collega’s uit binnen- en buitenland. Een onafhankelijke jury van internationale topwetenschappers onderzoekt de voordrachten en selecteert per domein één laureaat.

Twee jonge onderzoekers zijn codes aan het schrijven voor Toyota’s ‘Highway Teammate’, de zelfrijdende auto van de Japanse autoconstructeur. Die zal niet op dezelfde manier werken als de bekendere versie van Google. Op het dak van een Google Driverless Car staat een behoorlijk opzichtige LIDAR, een soort radar op basis van laserpulsen, een zelfrijdende Toyota werkt vooral met ingebouwde cameraatjes. Niet verwonderlijk dat de autogigant bij Luc Van Gool aanklopt. Automatische interpretatie van videobeelden is de core business van zijn onderzoek.

Een van de doctoraalstudenten van Marc Leman komt aangelopen met een armbandje dat trilt op het tempo dat de onderzoeker ingeeft in een smartphone-app. ‘Een goeie piste’, merkt Leman op. ‘We moeten alleen het tempo nog preciezer kunnen doorgeven.’ Hij had een telefoontje gekregen van een dove vrouw, die wou leren tangodansen. Of het IPEM - het Instituut voor Psychoakoestiek en Elektronische Muziek - daar iets op kon verzinnen. Het verzoek van de dove vrouw bevat alvast drie centrale elementen in het onderzoek van het Instituut: muziek, lichaam en brein.

Voor een boek ter gelegenheid van de tiende verjaardag van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie werd Peter Vandenabeele in een fotostudio gezet. Hij moest witte ballonnen stukprikken. De witte ballonnen staan symbool voor cellen, de prikkende Vandenabeele voor de ontdekking van het mechanisme in ons lichaam dat cellen doet ontploffen.