Etrusken kwamen niet uit het oosten

Genetisch verschilden de voorlopers van de Romeinen maar weinig van andere volkeren op het Italisch schiereiland. Vreemd genoeg spraken de Etrusken wel een heel andere taal.

Foto: Een knap staaltje Etruskische bronskunst (Credit: Daderot, CC0, via Wikimedia Commons)

Etrurië, het land van de Etrusken, bestreek tijdens de bloeitijd in de 7de en 6de eeuw voor Christus de huidige Italiaanse regio’s Toscane, Umbrië en delen van Lazio. Het was de eerste grote beschaving op het Italisch Schiereiland, en ze was tot ver in Europa befaamd om haar verfijnde aardewerk en metaalkunst. Ook in onze contreien, blijkt uit enkele Etruskische artefacten gevonden in een Keltisch graf in Limburg.

Maar de Etrusken waren om nog andere redenen bijzonder. De sociale indeling van hun maatschappij, waarbij vrouwen bijvoorbeeld op veel gelijkere voet stonden met mannen dan elders in het Middellandse Zeegebied, was uniek. En dat was ook hun taal, want het Etruskisch – dat nog altijd niet helemaal ontcijferd is – kan niet worden herleid tot de Indo-Europese taalfamilie (waaruit bijna alle moderne Europese talen stammen) of de Semitische taalgroep. Dat bracht historici in de oudheid er al toe te besluiten dat de Etrusken oorspronkelijk van elders moesten gekomen zijn. De Griekse geschiedschrijver Herodotos dacht aan het Egeïsche eilandengebied en Klein-Azië (het huidige Turkije).

Maar DNA-analyses van menselijke resten afkomstig van twaalf verschillende archeologische sites in Italië (waaronder enkele Etruskische) laten een heel ander beeld zien. Afgaande op hun genetica verschilden de Etrusken maar heel weinig van andere Italische volkeren zoals de Latijnen en de Romeinen. De vorsers die het oude DNA onderzochten concluderen hieruit dat ze al eeuwen tot zelfs millennia op het Italische schiereiland moeten hebben geleefd.

Ook de afkomst van de Etrusken zou daardoor terug te voeren zijn naar de immigratie van steppevolkeren in Europa in de bronstijd, tijdens het derde millennium voor Christus. Dat is bizar, want die steppevolkeren brachten net het Indo-Europees naar Europa. Waar het Etruskisch dan precies vandaan komt, blijft daardoor een raadsel.