Onderzoekers van de KU Leuven ontwikkelden een combinatietherapie waarmee ze hiv voorgoed hopen uit te schakelen.
Beeld: Hiv-deeltjes (geel) komen vrij uit een menselijke T-cel (blauw).
De meeste patiënten die geïnfecteerd zijn met hiv, het humaan immunodeficientievirus dat de ziekte aids kan veroorzaken, kunnen dankzij hiv-medicatie voorkomen dat ze de ziekte ontwikkelen. Maar omdat die middelen de virussen alleen maar onderdrukken en niet vernietigen, moeten patiënten ze een leven lang blijven gebruiken.
Een onderzoeksteam van de KU Leuven, onder leiding van professor moleculaire geneeskunde Zeger Debyser, ontwikkelde een nieuwe behandelingsmethode waardoor het virus definitief uitgeschakeld kan worden en patiënten volledig kunnen genezen. Het gaat hierbij om functionale genezing, wat betekent dat het virus zodanig wordt onderdrukt dat het niet meer wakker wordt en je geen pillen meer moet nemen. Hij bouwde daarvoor verder op de doorbraak die hij enkele jaren geleden maakte. ‘Virussen integreren zich in het menselijke DNA op een specifieke plaats waar ze onze cellen optimaal misbruiken om zoveel mogelijk nieuwe viruspartikels te produceren’, vertelt hij daarover. ‘In eerder onderzoek slaagden we erin dit GPS-systeem uit te schakelen waardoor virussen op een willekeurige en minder gunstige plaats terechtkwamen en zich niet meer konden verspreiden.’
Dodelijke combinatie
Verder onderzoek toonde aan dat deze therapie nog niet perfect werkt. ‘Soms komen de virussen per ongeluk wél op een gunstige plek in het DNA van de cel terecht en kunnen ze zich alsnog vermenigvuldigen’, vertelt Debyser. Om dat probleem op te lossen, ging het team op zoek naar een manier om dit probleem te omzeilen en de behandeling voor alle virussen te laten werken.
Door de virussen een barcode te geven, konden ze achterhalen waar de hardnekkige virussen in het DNA terechtkwamen. Vervolgens onderzochten ze hoe ze deze locaties konden afsluiten en ontwikkelden ze een combinatietherapie. Daarbij schakelt het eerste middel de gps van de virussen uit zodat ze de weg naar de beste plekjes niet meer kunnen vinden. Het tweede middel maakt ook alle andere plekjes onbereikbaar.
Het grote voordeel van deze nieuwe behandeling is dat de viruspartikels erdoor in een diepe slaap worden gebracht en op geen enkele manier meer geactiveerd kunnen worden. ‘In tegenstelling tot de huidige therapie, die de virussen maar in een lichte slaap brengt, maakt de nieuwe therapie hen volledig onschadelijk’, vertelt onderzoekster Eline Pellaers. ‘Patiënten zullen daardoor na verloop van tijd de behandeling kunnen stoppen, zonder zich zorgen te moeten maken dat ze opnieuw ziek zullen worden of dat ze anderen zullen infecteren.’
Het onderzoek werd uitgevoerd op menselijke cellen in een lab, maar vergt nog veel meer onderzoek, onder andere op patiënten. Pas wanneer de combinatietherapie al deze stappen succesvol doorloopt, kan het op de markt komen.
