Ziekenhuisbacterie is veel ouder dan het ziekenhuis

De alarmerende resistentie van vele ziekmakende bacteriën – vooral in ziekenhuizen – is natuurlijk vooral een gevolg van het overmatige gebruik van antibiotica, zowel in de menselijke geneeskunde als in de veeteelt. Toch verklaart dit niet volledig waarom sommige bacteriën zeer goed bestand zijn tegen antibiotica en andere zich zonder weinig weerstand laten opruimen.

Een groep Amerikaanse genetici heeft nu de evolutionaire geschiedenis gereconstrueerd van het geslacht Enterecoccus, bacteriën die in de darmen van de meeste diersoorten voorkomen (ook bij de mens). Daar zijn ze ongevaarlijk, maar als ze in de bloedbaan belanden kunnen ze levensbedreigende infecties veroorzaken. Wereldwijd kampen steeds meer ziekenhuizen met multiresistente Enterococcus-stammen.

Dankzij vergelijkend genetisch onderzoek konden de wetenschappers 450 miljoen jaar teruggaan in de tijd, naar de periode toen er vissen op het land kropen en de eerste amfibieën en reptielen ontstonden. De voorouders van die dieren hadden volgens de onderzoekers al Enterococcus-bacteriën in hun darmstelsel. Sterker, bij elke vorming van een nieuwe diersoort ontstond er een nieuwe soort darmbacteriën. Daardoor raakte Enterococcus gedurende de evolutie bijzonder goed aangepast aan de omstandigheden op het land, waar in tegenstelling tot in de zee droogte en gebrek aan voedingsstoffen alomtegenwoordig waren.

Dat verklaart dus mede waarom de huidige Enterococcus zo goed bestand zijn tegen desinfecterende producten, antibiotica en andere middelen die op de een of andere manier de cellulaire structuur van de bacteriën willen vernietigen.