Zowel de oppervlakte bos waarin wordt gekapt als de geoogste hoeveelheid hout neemt toe. Dat heeft gevolgen voor de koolstofopslag in Europese bossen.
'Zwaar inzetten op bio-energie gaat ten koste van de koolstofvoorraad in het bos' Bosecoloog Bart Muys (KU Leuven)
In Nature melden wetenschappers van het Europese Joint Research Centre (JRC) dat er in de periode van 2016 tot 2018 relatief meer hout uit Europese bossen verdween dan tussen 2011 en 2015. Satellietbeelden laten zien dat de oppervlakte waarin wordt gekapt met 49 procent toenam. De geoogste biomassa nam volgens de onderzoekers met 69 procent toe.
Het gaat niet om ontbossing, waarbij bos verdwijnt. Op de gekapte oppervlaktes komt opnieuw bos. Volgens bosexpert Gert-Jan Nabuurs (Wageningen Universiteit) zijn de veranderingen op zich niet zorgwekkend. ‘We oogsten in Europa relatief weinig hout: ongeveer één à anderhalve procent van wat er in onze bossen staat. Hoewel de toename relatief groot lijkt, gaat het nog steeds om beperkte volumes.’
Volgens de onderzoekers is de verhoogde activiteit te wijten aan hoger houtverbruik in onder meer de bio-energie en papiersector. De gekapte oppervlakte neemt vooral toe in landen die sterk staan in die sectoren, zoals Zweden, Finland, Polen en Spanje. ‘Als we ons gebruik van fossiele brandstoffen willen afbouwen, hebben we ook die energie uit biomassa nodig’, zegt Nabuurs. ‘Het is dan vooral zaak om ervoor te zorgen dat het hout op een duurzame manier wordt geoogst.’
Bosecoloog Bart Muys (KU Leuven) is bezorgder. ‘Alle EU-landen moesten al in 2010 aangeven hoe ze tegen 2020 aan 20 procent hernieuwbare energie zouden komen. Omdat investeren in zon en wind toen nog duur leek, en de koolstofvoorraad in onze bossen hoger was dan ooit, hebben ze daarbij massaal op biomassa ingezet. Toen al was duidelijk dat de uitvoering van die plannen tot de leegkap van bossen kon leiden.’
Koolstofboekhouding
De onderzoekers stippen in Nature aan dat de veranderingen een impact hebben op de Europese koolstofboekhouding. Europese bossen slaan een hoeveelheid koolstof op die overeenkomt met ongeveer tien procent van de Europese broeikasgasuitoot. Wordt er meer gekapt, dan heeft dat een impact op die opslagcapaciteit. En minder opslag in bossen, betekent dat er nog sterkere uitstootreducties nodig zijn om de klimaatdoelen te halen.
‘Er is discussie over hoe we onze bossen het best inzetten in de strijd tegen de klimaatverandering’, zegt Muys. ‘Ofwel zoveel mogelijk koolstof vastleggen in onbeheerde bossen. Ofwel de bossen dynamisch beheren om fossiele energie door bio-energie te vervangen. Het is daarbij echter niet duidelijk of die bio-energie effectief fossiele energie vervangt. Uit ons eigen onderzoek blijkt dat die substitutie beperkter is dan gedacht. Deze studie toont wel aan dat zwaar inzetten op bio-energie ten koste gaat van de koolstofvoorraad in het bos.’
