Gorilla’s blijken als grote fruiteters heel erg cruciaal voor het verspreiden van zaden en dus voor het natuurlijke herstel en de vernieuwing van het regenwoud. Ze mogen gerust ‘de tuiniers van het regenwoud’ genoemd worden. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek van ZOO Antwerpen en ZOO Planckendael.
Bijna alle soorten mensapen zijn bedreigd. Gorilla’s, orang-oetans, chimpansees, bonobo’s en tientallen gibbonsoorten hebben dringend hulp nodig. Hun natuurlijke leefgebied – de tropische regenwouden – wordt steeds kleiner door landbouw en houtkap. Ook de jacht en illegale handel in apenvlees vormen een ernstige bedreiging. Al meer dan twintig jaar zetten ZOO Antwerpen en ZOO Planckendael zich met het beschermingsproject Projet Grands Singes (PGS) in voor mensapen in de natuur, onder meer vanuit het onderzoekskamp La Belgique in het oosten van Kameroen. Daar combineren de wetenschappers van het Centre for Research and Conservation (CRC), het zoölogisch onderzoekscentrum van beide dierentuinen, wetenschappelijk onderzoek met natuurbehoudsactiviteiten die bijdragen tot de bescherming van mensapen.
Minuscuul mestonderzoek
Zo doen de wetenschappers van ZOO Antwerpen en ZOO Planckendael in Kameroen onderzoek naar de eetgewoonten van gorilla’s. Gorilla’s zijn vruchteneters. Ze slikken grote zaden in zijn geheel in. Gorilla’s leggen ook enorme afstanden af op één dag. “Door stalen van gorillamest in de tropische bossen in Kameroen te verzamelen, leren we erg veel”, vertelt dr. Nikki Tagg, projectdirecteur van PGS Kameroen. “Uit de mest halen we alle zaden om ze te identificeren, te tellen en om te controleren of ze beschadigd zijn. Op die manier krijgen we een duidelijk beeld van de hoeveelheid en de aard van de zaden die een gorilla verspreidt. We onderzoeken of de passage van de zaden door het darmkanaal van gorilla’s een effect heeft op het kiemsucces van de zaden. We zaaien ze in gecontroleerde omstandigheden en vergelijken het resultaat vervolgens met het groeiproces van zaden die rechtstreeks met fruit op de grond gevallen zijn. We doen ook gedetailleerder onderzoek naar de effecten van de verwijdering van het vruchtvlees en andere processen tijdens de doorgang van de zaden in de darmen van een gorilla.”
Cruciale zadenverspreider
“Uit ons onderzoek blijkt onder meer dat de zaden die door gorilla’s gegeten én verspreid worden in veel gevallen een grotere kans hebben om te kiemen en uit te groeien tot een zaailing”, gaat Tagg verder. “Minstens even belangrijk is dat gorilla’s graag op open plekken komen omdat er daar veel jong blad is om van te eten. Ze slapen én ontlasten zich daar.” De zaden in de mest worden hierdoor automatisch ver van de oorspronkelijke boom achtergelaten in een omgeving met veel zonlicht en weinig concurrentie van andere bomen. Kortom: de ideale omstandigheden voor de groei van een jong fruitboompje.
Belangrijk advies
Met deze kennis adviseert PGS Kameroen, via lokale autoriteiten, houtkapbedrijven die actief zijn in het gebied hoe ze best bomen kappen met een zo groot mogelijk respect voor de aanwezigheid van gorilla’s. Kapactiviteiten bedreigen mensapen zo niet nog meer in hun voortbestaan. Want als we de gorilla verliezen, verliezen we ook zijn capaciteit om zaden te verspreiden. Dat kan grote gevolgen hebben voor het voortbestaan en de functie van een woud. Een regenwoud is immers een wereldwijde spons voor CO2 en is heel belangrijk voor de waterhuishouding. Als het natuurlijke evenwicht en de ecologische processen in de regenwouden worden verstoord, heeft dit wereldwijde implicaties op het klimaat en op onze gezondheid en welzijn. En dat is slecht nieuws voor ieder van ons.
Ga op ontdekking op www.ZOOscience.be en ontmoet de wereld áchter onze dierentuinen. Ontdek waarom wij wetenschappelijk onderzoek doen, ga mee op expeditie naar Bulgarije, kom te weten hoe het genetisch onderzoek de okapi’s helpt en waarom we haren verzamelen van goudkopleeuwaapjes.
