Na een sterk bekritiseerde kladversie op dinsdag, kwam er woensdagochtend toch een klimaatakkoord in Dubai. Historisch was plots een veelgehoord woord. Eos vroeg aan Valérie Trouet, dendrochronoloog en wetenschappelijk directeur van het Belgisch Klimaatcentrum, wat dit akkoord volgens haar betekent.
Beeld: Belga
Is dit klimaatakkoord ook volgens u historisch?
'Ja, zeker. Voor het eerst gaat het niet over de uitstoot van CO2, maar over de productie ervan en over de economie. Er is nog geen sprake van het uitfaseren van fossiele brandstoffen, waar Europa heel erg op aangedrongen had, maar het gaat al wel over het weggaan van fossiele brandstoffen. Qua compromis is dat toch wel sterk.'
'Bovendien staat er concreet in dat ze tegen 2050 naar netto-nuluitstoot willen, dat is ook voor het eerst. In elk geval betekent deze finale conclusie een grote stap vooruit tegenover de kladversie, die maar 24 uur voordien zulke opschudding verwekte.'
U klinkt positief?
'Geen twijfel mogelijk. Het kan natuurlijk altijd beter, het is niet ideaal, maar er is een akkoord mét voor het eerst die belangrijke punten erin. Ook over de wetenschap achter die temperatuurstijging met anderhalve graad is de tekst duidelijk. Dat is een heel sterk punt van dit akkoord: het wordt beschreven als een vaststaand feit, en er staat dat we ons moeten laten leiden door de wetenschap.'
'Het Klimaatcentrum wil de wetenschap daar brengen waar ze het meest impact kan hebben op de klimaatactie. Dit akkoord benadrukt het belang van wetenschap en roept op tot actie. Dat is waar wij voor staan, dus dit akkoord ondersteunt ook het belang van onze missie.'
'In het akkoord staat dat we ons moeten laten leiden door de wetenschap'
'Over het algemeen ben ik dus positief. We moeten ook beseffen: zelfs als er veel sterkere taal in zou staan, dat maakt zo’n akkoord nog niet bindend. Dit is eigenlijk de eerste stap die zegt: deze richting moet het uitgaan. Hoe dat dan regionaal ingevuld wordt, bepaalt de VN niet.'
'Als je tot een compromis wil komen, moeten iedereen zelf kunnen voorstellen wat zij bereid zijn om te doen. Elk land levert een vrijwillige bijdrage, zeg maar, en dan bouw je op dat minimum verder. Dat was in 2015 in Parijs al zo. Natuurlijk is er van dat ‘verder bouwen op’ veel te weinig in huis gekomen sindsdien.'
Al Gore zei dat dit dertig jaar te laat komt.
'Het is waar, het beste moment om actie te ondernemen was dertig jaar geleden. Het tweede beste moment is nu. 196 landen tot een akkoord laten komen, dat vergt tijd. Het is een heel traag proces, te traag. In een ideale wereld was zo’n tekst er dertig jaar geleden geweest. Maar toen was antropogene klimaatopwarming nog een theoretisch begrip, iets wat nog niet aanwezig was in mensen hun dagelijks leven.'
'Dertig jaar geleden was de wetenschap wel al duidelijk. Hadden we het probleem toen aangepakt, dan hadden we ons kunnen beperken tot mitigatie alleen. We hadden de effecten nog sterk kunnen milderen. Die optie hebben we nu niet meer. De klimaatverandering is hier, dus we moeten ook inzetten op adaptatie en ons aanpassen. Zeker in warme regio's - in arme regio's - waar de impact het sterkst zal zijn.'
Hoe belangrijk is die maximum anderhalve graden opwarming in dit akkoord voor de wereld?
'In het akkoord van Parijs stond anderhalve à twee graden, idealiter anderhalve graad opwarming wereldwijd. Maar met de bijdragen die in Parijs per land werden vastgelegd, komen we helemaal niet aan anderhalve graad, zelfs niet aan twee graden, maar aan 2,5 tot 2,9 graden. De bedoeling was toen immers om steeds verder te gaan, wat nooit gebeurde.'
'Het probleem is dat je het risico op omslagpunten in het klimaatsysteem verhoogt. Ik heb het dan over het verlies van het ijs in Groenland, het verlies van het West-Antarctisch ijs, het smelten van de permafrost, het afsterven van het Amazonewoud. Ten eerste verhogen die processen allemaal de CO2-uitstoot of broeikasgasuitstoot nog, zelfs als wij mensen stoppen met onze uitstoot. Het systeem blijft zichzelf voortzetten.'
'Ten tweede, ik had het daarnet over adaptatie. We zijn ons nu aan het aanpassen aan klimaatextremen die we kennen, die we kunnen voorspellen. Exact kun je natuurlijk niet voorspellen wanneer de waterbom valt of wanneer het overstroomt, maar wel dat het gaat gebeuren. Maar eens je met die grote systemische veranderingen zit, dan weten wij als wetenschappers ook niet meer wat daarvan het effect zal zijn. We kunnen er ons dan ook niet aan aanpassen. Dat is een post-adaptatiescenario dat we echt willen vermijden.'
Dossier Klimaattop
De 28ste klimaatconferentie van de Verenigde Naties in Dubai liep dan toch uit op een akkoord, met vermelding van 'een transitie weg van fossiele brandstoffen'. Maar 2023 was alweer een jaar met recordtemperaturen en recorduitstoot van CO2. Wetenschappers maken de balans op.
