‘Zeewierboerderij in Noordzee kwestie van tijd’

Nog maximaal 5 jaar en de eerste Nederlandse zeewierboerderij in de Noordzee is een feit. Dat zegt Klaas Timmermans, hoofd van de afdeling Biologische Oceanografie van onderzoeksinstituut NIOZ.

Dinsdag opende de Nederlandse koning Willem-Alexander het nieuwe Zeewiercentrum bij het NIOZ op Texel. In het centrum zal, net als bij een proeflocatie in de Oosterschelde, onder gecontroleerde omstandigheden worden onderzocht wat de ecologische gevolgen zijn van het aanleggen van zeewiervelden in de Noordzee. Ook wordt bekeken welke soort wier zich het best leent voor grootschalige kweek en hoe het wier rendabel geoogst kan worden. Daarmee lijkt een eerste Noordzeeboerderij weer een stapje dichterbij.

Volgens wetenschappers heeft zeewier alles in zich om uit te groeien tot een teelt groter dan van de huidige top 3-gewassen (rijst, maïs en tarwe). De Nederlandse ‘zeewierboeren’ willen de droge stof die de algenoogst uiteindelijk oplevert, gebruiken in tal van producten zoals vee- en visvoer en farmaceutische en chemische producten. En ook in ‘mensenvoer’: zeewier kan in principe sla vervangen op ons bord. Dankzij het hoge eiwitgehalte kan zeewier een belangrijk alternatief betekenen voor vlees en vis. Wageningse onderzoekers hebben berekend dat 180.000 km² – twee keer de oppervlakte van Portugal – genoeg is om alle mensen op aarde te voorzien van hoogwaardige eiwitten. Zeewier kan op een duurzame manier verbouwd worden omdat voedingsstoffen uit zee opgenomen worden en er geen landbouwgrond voor nodig is. Voor het kweken van zeewier zijn bovendien geen bestrijdingsmiddelen, fossiele brandstoffen en kostbaar zoetwater nodig.

'Zeewier biedt vele mogelijkheden om wereldwijde voedsel- en energietekorten op te lossen en milieuproblemen aan te pakken', benadrukt Timmermans. 'Maar willen we de teelt rendabel en duurzaam maken, is aanvullend onderzoek noodzakelijk. Dat kan met de middelen die we hebben. Ik verwacht dat binnen 5 jaar een eerste proeflocatie voor zeewierteelt in de Noordzee, waar je dus te maken krijgt met getijden, stromingen en wisselende weersomstandigheden, is gerealiseerd.'

Zeewier, de redding voor de tuinbouw?

In Geel pakken wetenschappers van de Thomas More Kempenhogeschool het compleet anders aan. Daar loopt een experiment dat glastuinders moet overtuigen hun gewassen in te ruilen voor zeewier. In de Sunbuilt-reactor worden de algen gekweekt in dikke, doorzichtige buizen, zodat het zonlicht maximaal kan invallen’, vertelt Bert Lemmens, die voor VITO (Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek) het project coördineert. ‘Jaarlijks zal Sunbuilt – noem het gerust een bioraffinaderij – 500 kilo algenpoeder kunnen afleveren. Dat is genoeg voor laboratoriumwerk en voor de productie van stalen voor applicatietests.’

De algenkweek biedt ook kansen aan de traditionele tuinbouwsector in Vlaanderen – een sector die het al geruime tijd moeilijk heeft door buitenlandse concurrentie. Lemmens: ‘We zouden bijvoorbeeld alle Braziliaanse soja die we importeren om in veevoeder te verwerken, kunnen vervangen door algenpoeder. Het zou de Vlaamse tuinbouwsector een enorme boost geven, én het is een duurzaam en groen alternatief voor geïmporteerde grondstoffen.’

Bovendien is een traditionele serre vrij makkelijk om te bouwen tot een kweekvijver voor algen – want ook algen gedijen beter in warme omstandigheden. ‘Meestal worden ze gekweekt in grote, ondiepe waterbekkens met een lichte stroming’, zegt Lemmens. ‘Andere kweekmethoden – zoals in Sunbuilt – zijn glazen buizen vol water, of grote plastic waterzakken. Het eindproduct bepaalt wat de aangewezen kweekmethode is. Als de kwaliteit van de algen er niet zo heel veel toe doet, en je gewoon bulkhoeveelheden wil produceren, zijn de ondiepe waterbekkens de beste oplossing. Die zijn makkelijk aan te leggen in de bestaande serres.’ Volgens Lemmens tonen veel tuinders interesse om over te schakelen. In Oost-Vlaanderen is alvast één tuinbouwbedrijf zijn serres effectief aan het aanpassen om met algenkweek te beginnen. (sst, anp, kv)