Vierde neutrinosoort geeft niet thuis

In verschillende labs speuren fysici naarstig naar het steriele neutrino, voorlopig zonder enig resultaat. Ook de gigantische IceCube-detector op de Zuidpool kon niets vinden.

Het standaardmodel, de theorie die alle deeltjes en natuurkracht samenbrengt, vermeldt tot op vandaag drie neutrinosoorten. Elke soort is daarbij verbonden met een elementair deeltje (een elektron, een muon en een tau-lepton). Ettelijke fysici denken - of hopen althans - dat er nog een vierde soort bestaat. Een soort die niet interageert met de materie via de zwakke kernkracht (die het radioactief verval veroorzaakt), maar die wel kortstondig opduikt via neutrino-oscillaties. Neutrino oscillatie is de beruchte gedaanteverwisseling waardoor elektron-neutrino’s in muon- en tau-neutrino’s kunnen veranderen, en vice versa. Die mysterieuze hypothetische soort wordt, precies omdat ze niet meedoet aan die zwakke kernkracht, voorlopig nog het steriele neutrino genoemd.

Na een grondige analyse van twee onafhankelijke bergen data afkomstig van de gigantische IceCube-neutrinodetector op Antarctica hebben fysici nu slecht nieuws: in de lichtflitsen van meer dan honderdduizend door het Zuidpoolijs gevangen neutrino’s is geen enkel spoor terug te vinden van zo’n vierde neutrinosoort. ‘Het steriele neutrino lijkt zich een beetje zoals Elvis te gedragen’, vertelt Francis Halzen, de Belgische onderzoeksleider van IceCube. ‘Theoretici denken er overal sporen te zien, en toch lijkt niets het bestaan van het mysterieuze deeltje te kunnen bevestigen.’

Andere fysici, onder meer enkele Belgische theoretici, houden voorlopig nog een slag om de arm. IceCube verzamelde immers voornamelijk gegevens van muon-neutrino’s afkomstig van botsingen tussen kosmische straling en atomen in de hogere atmosfeer, en niet van elektron-neutrino’s. En laat die laatste net voornamelijk gedetecteerd worden in de buurt van kernreactors.

De fysici hopen dat ze daar het steriele alsnog zullen ontdekken, bijvoorbeeld in een ambitieus experiment in de onderzoeksreactor BR2 van het Studiecentrum voor Kernenergie in Mol, dat momenteel volop in opbouw is.