Psyche & Brein

Eenzame gevoelens zijn nuttig

Eenzaamheid zorgt voor een investering in sociale contacten, maar ook voor egocentrisme. Beiden verklaren vanuit evolutionair perspectief het nut van eenzame gevoelens.

Eenzaamheid is te verklaren is vanuit evolutionair perspectief

Wetenschappers van de Universiteit van Chicago concludeerden dat gevoelens van eenzaamheid zorgen voor egocentrisch gedrag. Wie egocentrisch is, focust zich vooral op zijn eigen interesses en welzijn. Die egocentrische gedachten en gedragingen leiden weer tot meer gevoelens van eenzaamheid. De wetenschappers bestudeerden gegevens van 229 mannen en vrouwen van 50 tot 68 jaar, verzameld over een periode van elf jaar, om die conclusies te trekken.

De wetenschappers stellen dat deze bevindingen aansluiten bij een theorie waar ze zich al langer in verdiepen. Die theorie stelt dat eenzaamheid te verklaren is vanuit evolutionair perspectief. Eenzaamheid zou vergelijkbaar zijn met fysieke pijn. Fysieke pijn is een waarschuwing voor lichamelijk schade en zorgt ervoor dat we ons focussen op de lichamelijke gezondheid. Eenzaamheid zou volgens de onderzoekers waarschuwen voor wankelende of onvoldoende sociale relaties, en er zo voor zorgen dat we die gaan herstellen.

Vanuit evolutionair perspectief zijn sociale contacten nodig om te overleven. Want anderen kunnen je mogelijk helpen en voor je zorgen als dat nodig is. Ook zijn sociale contacten nodig om je voort te planten. Als die sociale contacten wegvallen, gaan we beter voor onszelf zorgen door te focussen op ons eigen welzijn. Dat is nuttig omdat de bescherming die een groep biedt, wegvalt.

Op de lange termijn en in de huidige samenleving zijn egocentrisme en eenzaamheid toch schadelijk want ze leiden tot lichamelijke en psychische problemen. Bovendien ligt het aantal sterfgevallen onder de eenzame zielen hoger dan onder degenen die zich niet eenzaam voelen.

Eerder onderzoek van dezelfde wetenschappers liet zien dat dertig tot veertig procent van de wereldbevolking zich constant eenzaam voelt. Nog eens tien tot vijftien procent voelt zich regelmatig eenzaam.

Veel andere wetenschappers behandelden eenzaamheid tot nu toe als een tijdelijke gevoel van tegenspoed, zonder functie of nut. De huidige studie spreekt dat idee tegen. Toch moeten de wetenschappers nog bekijken hoe het kan dat eenzaamheid zowel motiveert om sociale contacten te herstellen, en tegelijk egocentrisch gedrag bevordert.

Om gevoelens van eenzaamheid te verminderen, is het mogelijk nuttig om een interventie te baseren op egocentrisme, schrijven de wetenschappers in het vakblad Personality and Social Psychology Bulletin.

Daar gaat het vervolgonderzoek zich ook nog op richten.