De Antwerpse spoedarts en psychotherapeut Alain Mahjoub waarschuwt in zijn boek 'Jij bent, dus ik ben' voor de enorme impact van eenzaamheid in onze prestatiegerichte samenleving. Een mens heeft minstens 7 concrete contacten per dag nodig om zich goed te voelen, stelt hij. Klopt dat wel?
Volgens recent onderzoek voelt bijna de helft van de Belgen zich eenzaam. Dat is verbazingwekkend in een tijd waarin we wereldwijd vriendschappen kunnen onderhouden en ons permanent verbonden weten met honderden bekenden via sociale media. De maatschappelijke focus op werken en presteren heeft ervoor gezorgd dat we onze behoefte aan écht menselijk contact steeds meer uit het oog verliezen, stelt Mahjoub. En dat maakt ons zowel psychisch als fysisch ziek.
Kunnen we dat 'oplossen' met 7 contacten per dag? "Het is duidelijk dat we allemaal behoefte hebben aan contact, maar het lijkt me niet zinvol om daar een richtcijfer op te plakken dat voor iedereen zou gelden", reageert de Nederlandse eenzaamheidsdeskundige Josja Biessen.
"Die redenering leidt naar methodes die in het verleden zijn uitgeprobeerd, maar die niet het gewenste resultaat opleverden. Eenzame mensen zomaar contact aanbieden werkt helaas niet. Eenzaamheid is een complex gegeven: mensen kunnen ook eenzaam zijn als ze veel gezelschap hebben. En de pijn die ze ervaren, kan je ook zien in het pijncentrum van de hersenen."
Use it or lose it
Het enorme belang van verbondenheid blijkt ook uit de groots opgezette Harvard Study of Adult Development, die een groep mensen al meer dan 80 jaar lang stelselmatig bevraagt over hun fysieke en psychische welzijn. Een van de opvallendste conclusies: wie tevreden is over zijn relaties met anderen, is gemiddeld gelukkiger en gezonder, maar leeft gemiddeld ook zo'n tien jaar langer dan wie dat geluk niet heeft.
"De neurowetenschappen hebben aangetoond dat contact met anderen simpelweg nodig is om ons sociale brein aan het werk te zetten. Voor onze spiegelneuronen geldt dezelfde wet als voor de rest van ons brein: use it or lose it", vult Jeannette Rijks haar collega aan. "Los van die vaststelling heeft elk mens andere behoeften, die je kunt bundelen onder intieme behoeften, vriendschappen en verbondenheid met iets groters dan onszelf."
Het idee dat er steeds meer eenzaamheid is in onze samenleving, is volgens beide experts vooral een kwestie van perceptie. "Mensen líjken er vooral meer last van te hebben", vertelt Rijks. "Het is wel zo dat er wereldwijd steeds meer aandacht is voor het fenomeen eenzaamheid, terwijl het aantal eenzame mensen de afgelopen decennia eerder stabiel is gebleven of licht is afgenomen. Die aandacht is overigens terecht, want eenzaamheid is een belangrijk signaal dat we onze sociale behoeften niet goed invullen. Als je dorst hebt, moet je drinken, zeggen wij altijd. Maar als je niet in staat bent om adequaat op dat signaal te reageren, dan krijg je inderdaad een opeenstapeling van problemen als stress en burn-out."
