Sneeuw kan donkere winters omtoveren tot iets magisch en roept bij veel mensen nostalgische herinneringen op. Hoe maakt sneeuw die emoties in ons los?
Slechts een paar graden verschil kan een sombere regendag veranderen in een bijna magisch tafereel dat rechtstreeks uit een sneeuwbol lijkt te komen. ‘Het is het mooiste weer dat er is’, zegt Alan Stewart, weer- en klimaatpsycholoog aan de University of Georgia. Natuurlijk vindt niet iedereen sneeuw leuk, maar er zijn een aantal wetenschappelijke verklaringen voor waarom veel mensen gecharmeerd zijn van zacht vallende ijskristallen.
Voor wie opgegroeid is met sneeuwballengevechten op de speelplaats en sneeuwmannen maken in de tuin, kan sneeuw een mooie herinnering zijn aan winterdagen uit de kindertijd. Denk maar aan die leuke verrassing, toen een doodgewone schooldag plots veranderde in een dag gevuld met sneeuwpret.
Maar er zijn ook genoeg andere redenen waarom sneeuw mensen kan bekoren zonder dat daar nostalgische gevoelens aan verbonden zijn. Sterker nog, sneeuw verandert letterlijk de manier waarop we de wereld fysiek ervaren, zegt psycholoog en schrijver Kari Leibowitz. Zo is verse sneeuw poreus genoeg om geluid goed te absorberen, waardoor de wereld een beetje stiller wordt.
‘Sneeuw en ijs nodigen ons uit om op een speelse en kinderlijke manier met onze zintuigen om te gaan’
Het speelt zelfs nog sterker in op ons gezichtsvermogen. ‘Er is iets aan schone, verse sneeuw dat het enorm aangenaam maakt om naar te kijken’, zegt Leibowitz, auteur van het boek Over winteren. Dat gaat over mentale gezondheid in de winter. Eén aspect van die visuele aantrekkingskracht, is de manier waarop sneeuw licht reflecteert in de donkere maanden, voegt Leibowitz toe. ‘Heel wat mensen hebben het in de winter even moeilijk met de duisternis als met de kou’, zegt ze. ‘Volgens mij heeft het verhelderende effect van sneeuw dus heel wat invloed.’
Sneeuw verandert ook de vorm van de wereld die mensen om zich heen zien, zegt Stewart. Hiermee verwijst hij naar hoe een verse laag sneeuw onze omgeving verbergt, maar ook onthult. ‘De dingen waar je dagelijks naar kijkt, kunnen er plots heel anders uitzien’, zegt hij. ‘Misschien zie je de plek op een heel nieuwe manier.’
Sneeuw stimuleert mensen ook om anders met hun omgeving om te gaan, zegt Leibowitz. ‘Sneeuw en ijs nodigen ons uit om op een speelse en kinderlijke manier met onze zintuigen om te gaan’, zegt Leibowitz. ‘Je kan er zo veel mee doen op een tastbare manier.’
Aanpassing vereist
Of school nu is afgelast of niet, sneeuw verstoort de routines van het leven. ‘Als de sneeuw je verhindert om ergens naartoe te gaan en dingen te doen, dan is het een verstoring van de norm’, zegt Leibowitz. ‘Dat kan vervelend, frustrerend en lastig zijn, maar ook heel leuk en spannend.’
Wat misschien wel het meest opvallend is aan onze reactie op sneeuw, is die spanning zelf. In de juiste omstandigheden kan sneeuw betoverend zijn. Maar voor sommige mensen, of in andere situaties, kan datzelfde weer juist het tegenovergestelde worden: vervelend, vermoeiend of zelfs deprimerend. ‘Zelfs een vleugje van de traditionele donkere winter, hoe wonderlijk de sneeuw ook mag zijn, kan voor een gevoelig persoon emotioneel gezien erg zwaar zijn’, zegt Stewart.
‘Sneeuw is een duidelijke visuele herinnering dat we in een ander seizoen zitten’
Leibowitz pleit voor een mentaliteit die seizoenswisselingen omarmt, zodat mensen open blijven staan voor de potentiële charmes van sneeuw. ‘Ik denk dat we ons in de winter vaak wijsmaken dat we alles op dezelfde manier kunnen doen. Zolang we gewoon maar een jas en een muts aandoen’, zegt ze. ‘We passen ons niet genoeg aan; we veranderen ons gedrag niet voldoende. Zo worden dingen als de kou en de duisternis een last.’
Leibowitz raadt aan om het wat rustiger aan te doen in de winter en je te laten inspireren door de lange nachten en koude dagen. Sneeuw kan volgens haar een nuttige aanwijzing zijn om dit te doen. ‘Het is zo’n duidelijke visuele herinnering dat we in een ander seizoen zitten, dat het mensen misschien inspireert om zich beter aan te passen’, zegt ze.
Maar naarmate klimaatverandering zich verder ontwikkelt, zullen sommige gebieden die normaal veel sneeuw zien, de magische neerslag verliezen en alleen nog maar koude regen krijgen. ‘Er zijn veel plekken in de wereld die precies op de grens liggen, waar een paar graden opwarming het verschil maakt tussen een witte, besneeuwde winter en een grijze, regenachtige winter’, zegt Leibowitz. ‘Ik denk dat we veel verliezen wanneer we de kou en de sneeuw kwijtraken.’
Dit artikel verscheen eerder in Scientific American. Vertaling: Kato Speybrouck
