Geschiedenis

Babylonisch kleitablet was Pythagoras te snel af

Het kwadraat van de lengte van de schuine zijde van een rechthoekige driehoek is gelijk aan de som van de kwadraten van die van de andere zijden. Een van de beroemdste stellingen uit de wiskunde ligt letterlijk ingebakken in een 3.700 jaar oud kleitablet – een millennium ouder dan de Griekse wiskunde.

"De kolommen en rijen herbergen niet alleen een methode om gemakkelijk driehoeksvraagstukken op te lossen zoals die van Pythagoras, maar ook om complexe berekeningen te maken met breuken als resultaat"

Plimpton 322, zo heet het kleitablet dat in het begin van de 20ste eeuw werd opgegraven in Irak en sindsdien wordt bewaard in de collectie van de Columbia Universiteit, in New York. Het is genoemd naar de rijke uitgever George Plimpton, die het aan de universiteit schonk. Het (gebroken) tablet staat boordevol getallen, aangebracht in Babylonisch spijkerschrift in vier kolommen en vijftien rijen.

Australische archeologen denken nu het geheim achter het 3.700 jaar oude kleitablet te hebben gekraakt. Ze menen dat het als trigonometrische ‘rekentool’ werd gebruikt bij de bouw van tempels, paleizen en ziggoerats.

De kolommen en rijen herbergen niet alleen een methode om gemakkelijk driehoeksvraagstukken op te lossen – zoals wij dat van Pythagoras en de andere Griekse wijsgeren hebben geleerd – maar ook om complexe berekeningen te maken met breuken als resultaat. Omdat de Babyloniërs geen tientallig maar een zestigtallig stelsel hadden, is die methode trouwens nauwkeuriger – zeggen de Australische onderzoekers – dan vele moderne methoden.


Gerelateerde artikels

400 jaar sinds de eerste mechanische rekenmachine

400 jaar sinds de eerste mechanische rekenmachine

We zijn in het begin van de zeventiende eeuw, een tijd van grote astronomen, zoals Tycho Brahe, en Johannes Kepler. Het beroep van astronoom was toen moeilijker uit te oefenen dan nu. Natuurlijk geen computers, maar dat was niet het enige probleem. Er was toen ook nog geen deftige voorstelling van getallen voorhanden, de berekeningen gebeurden allemaal met breuken, en ja, met de hand dus. Ook de logaritme, het hulpmiddel bij uitstek bij zware berekeningen, was nog niet uitgevonden. Dat gebeurde pas in 1617 door John Napier. En ongeveer toen, ook dankzij onze Simon Stevin, geraakte alles in een stroomversnelling. In 1623 al was er de eerste mechanische rekenmachine, speciaal ontworpen voor Kepler door Wilhelm Schickard, een collega-astronoom. Het was het eerste rekentoestel met geautomatiseerde `overdrachten'.

Bavianen bij de oude Egyptenaren: vereerd maar onderkomen
Dit is een artikel van: Instituut voor Natuurwetenschappen
Eos Bibliotheek

Bavianen bij de oude Egyptenaren: vereerd maar onderkomen

De oude Egyptenaren kweekten bavianen in gevangenschap voor ze gemummificeerd werden. Dat blijkt uit onderzoek van archeozoöloog Wim Van Neer van het Instituut voor Natuurwetenschappen en collega's. “Hoewel het heilige dieren waren, hadden ze geen gemakkelijk leven. Ze leden aan ondervoeding en hadden een gebrek aan zonlicht.”