Je denkt misschien: ‘Gaat dit weer over schildpadden en plastic rietjes?’ Maar deze keer gaat het over jou. Over jouw bloed. Jouw lever. Jouw hersenen. Steeds vaker vinden wetenschappers microplastics terug in het menselijke lichaam. En ze blijven daar niet onschuldig rondzweven: nieuwe studies wijzen erop dat ze ziektes zoals type 2 diabetes kunnen veroorzaken.
Hoe is het plastic probleem begonnen?
Plastic werd begin de 20ste eeuw beschouwd als een revolutionaire ontwikkeling: het is goedkoop, licht én veelzijdig. Sinds de jaren vijftig heeft het de wereld veroverd, van verpakkingen en kleding tot elektronica, cosmetica, bouwmaterialen en medische toepassingen. Maar wat ooit een technologische doorbraak was, is vandaag een gigantisch milieuprobleem geworden. In 1950 produceerden we wereldwijd zo een 2 miljoen ton plastic per jaar. Vandaag zijn dat er meer dan 400 miljoen. Jammer genoeg wordt slechts een fractie van al dat plastic gerecycleerd. Het grootste deel belandt op stortplaatsen, wordt verbrand of komt terecht in rivieren, oceanen en bodems.
Wat zijn microplastics, en waarom zijn ze zo problematisch?
Eenmaal in het milieu breekt plastic langzaam af in steeds kleinere stukjes. Zo ontstaan microplastics: piepkleine stukjes plastic kleiner dan vijf millimeter. Maar niet alle microplastics ontstaan door afbraak. Sommige worden bewust gemaakt in fabrieken, denk aan scrubkorrels in cosmetica en toevoegingen in schoonmaakmiddelen. Wat is nu precies het probleem met deze microscopisch kleine deeltjes? Microplastics zijn niet biologisch afbreekbaar: ze lossen niet op, worden niet afgebroken door bacteriën en kunnen niet verteerd worden. Met andere woorden: eens ze in het milieu terechtkomen, blijven ze daar jarenlang aanwezig. En dat geldt ook voor de microplastics die ons lichaam binnendringen…
Microplastics stapelen zich op ons lichaam
Ja, je leest het goed. Microplastics worden tegenwoordig als maar vaker teruggevonden in ons eigen lichaam. Niet alleen in ons bloed of onze darmen, maar ook in lever, longen, hart, nieren, darmen, placenta, thymus, borstmelk, en zelfs in hersenen. Hoe die deeltjes daar belanden? Via de lucht die je ademt, het water dat je drinkt, het voedsel dat je eet en zelfs de crèmes die je op jouw huid smeert. Zonder dat je het merkt, krijg je dagelijks kleine hoeveelheden plastic binnen. De wekelijkse hoeveelheid plastic inname per persoon is geschat op 5 gram, ongeveer het gewicht van een bankkaart.
En het meest verontrustende? Hun aanwezigheid in ons lichaam neemt toe. Een recente studie, gepubliceerd in het gerenommeerde tijdschrift Nature Medicine, toont aan dat de hoeveelheid microplastics in de lever tussen 2021 en 2024 verviervoudigde: van 100 tot 400 microgram plastic per gram weefsel. Dat is een enorm zorgwekkende evolutie. Je vraagt je misschien af: zijn die plastic deeltjes dan écht zo schadelijk? Het antwoord lijkt steeds vaker ‘ja’. Hoewel het onderzoek nog in de kinderschoenen staat, wijzen de eerste resultaten in dezelfde richting: microplastics zijn allesbehalve onschuldig.
Kunnen microplastics ziektes veroorzaken?
Steeds meer studies tonen aan dat microplastics niet gewoon passief aanwezig zijn in ons lichaam, maar actief ons lichaam beïnvloeden: ze ontregelen onze hormonen, activeren het immuunsysteem en brengen ons metabolisme uit evenwicht. Zo tonen recente dierstudies aan dat het drinken van water met microplastics kan leiden tot insulineresistentie: een toestand waarbij lichaamscellen minder goed reageren op insuline, een hormoon dat suiker uit het bloed haalt. En laat dat nu net de kern zijn van type 2 diabetes: een chronische ziekte waarbij suiker zich opstapelt in het bloed en op termijn schade veroorzaakt aan onder andere bloedvaten, nieren en het hart. Wereldwijd leven honderden miljoenen mensen met deze aandoening. Niet voor niets wordt het ‘de koning van de chronische ziektes’ genoemd.
Niet alleen voeding: ook plastic als boosdoener bij diabetes
Tot nu toe ging men ervan uit dat type 2 diabetes vooral het gevolg is van ongezonde voeding, overgewicht en te weinig beweging. Maar als blijkt dat microplastics óók in staat zijn om deze ziekte uit te lokken, dan kijken we plots naar een veel breder, en onzichtbaarder risico. Recent werd er al in de Verenigde staten vastgesteld dat het aantal mensen met diabetes significant hoger is in kustregio’s waar de concentraties microplastics in het milieu het hoogste is. Ook al is dit nog geen sluitend bewijs van oorzaak en gevolg, het is een duidelijke waarschuwing: plasticvervuiling vormt rechtstreeks een bedreiging voor de volksgezondheid.
Een gezondere wereld begint bij minder plastic
We snappen het: je hoort het al jaren. Plastic hier, vervuiling daar. En nu ook nog eens in je bloed? Who cares? Als we niets doen, blijven microplastics zich opstapelen in onze bodems, onze lucht en ons water. Én dus, onvermijdelijk ook in ons lichaam. De concentraties microplastics in menselijke weefsels stijgen nu al in een zorgwekkend tempo. En als de eerste wetenschappelijke aanwijzingen kloppen, dan zijn we op weg naar een stille gezondheidscrisis. Daarom moeten we dringend in actie schieten. Niet alleen met meer onderzoek, maar ook door de bron aan te pakken. En daarbij speel jij een rol. Door bewuster om te gaan met plastic, minder wegwerpproducten te gebruiken en te kiezen voor duurzame alternatieven, maak jij het verschil. Want hoe minder plastic er in het milieu terechtkomt, hoe minder er uiteindelijk in jouw lichaam terechtkomt. Dus ja, daar zijn we weer met ons plasticprobleem. Maar deze keer gaat het echt over jóúw gezondheid. En die is het waard om voor te vechten.
