Ook dolfijnen communiceren met urine: een nieuwe studie bracht hun intrigerende ‘plasfonteinen’ in kaart.
Credit: Claryana Araújo-Wang / Botos do Cerrado Research Project / CetAsia Research Group
Mensen zien plassen meestal als iets privés. Maar voor heel wat dieren is het een belangrijke manier om informatie te delen. En die communicatie gaat veel verder dan enkel territoriumafbakening. Wetenschappers worden zich steeds bewuster van alle verbazingwekkende vormen van communicatie met urine. ‘Dieren willen in het algemeen zoveel mogelijk leren over andere dieren zoals hun geslacht, dominantie, soort, enzovoort’, zegt Thomas Breithaupt, ecoloog aan de Universiteit van Hull (Verenigd-Koninkrijk), ‘en heel wat van die informatie wordt verspreid via urine.’
Recent hebben onderzoekers orinocodolfijnen (Inia geoffrensis) gedocumenteerd die nogal vreemd gedrag vertoonden: ‘lucht-urinatie’. Een mannetje gaat aan het wateroppervlak op zijn rug liggen en stuurt een plasstraal de lucht in. In bijna zeventig procent van de gevallen zagen de onderzoekers dat een mannelijke ‘ontvanger’ in de buurt de spontane fontein naderde.
De onderzoekers speculeren dat mannelijke dolfijnen lucht-urinatie zouden gebruiken om doelbewust hun ‘sociale positie of fysieke conditie’ te communiceren, zegt coauteur Claryana Araújo-Wang, biologe voor het Botos do Cerrado onderzoeksproject in Brazilië. Er zijn nog vervolgexperimenten nodig om erachter te komen wat er nu precies gebeurt, zegt Joachim Frommen, gedragsecoloog aan de universiteit van Manchester. Hij was niet betrokken bij de studie.
Wassen met eigen plas
Maar dit nieuws is slechts het laatste van een gevarieerde en lange lijst aan verhalen die urine ons kan vertellen. Bij primaten kan het aanwijzingen geven over de soort, het geslacht en de groep van het individu. ‘Het zou zowel individuele herkenning als de zoektocht naar een partner bevorderen’, zegt Marlen Kücklich, gedragsecoloog aan de Universiteit Leipzig. Sommige primaten wassen zichzelf zelfs met hun eigen plas. Voor dat gedrag bestaat nog geen verklaring. Wel vermoeden de auteurs van een studie over kapucijnapen dat mannetjes met het testosterongehalte in hun urine vrouwtjes willen verleiden.
In verschillende wateren gebruiken sommige vissen urine om hun grootte en agressiviteit te communiceren vooraf aan een gevecht. Voor enkele schaaldieren, zoals kreeften — die uit hun kop plassen — kan urine ook informatie verspreiden over sociale status en de bereidheid om te paren. Vrouwelijke stekelbaarzen verkrijgen door te ruiken aan de urine van het mannetje informatie over zijn immuunsysteem. Ze hebben de neiging om mannetjes te kiezen met heel vergelijkbare of compatibele immuunsystemen, aldus Frommen.
‘Als het aankomt op communiceren, dan focussen mensen zich altijd op visuele en akoestische signalen omdat we visuele en akoestische dieren zijn’, voegt hij toe. ‘Maar reukzin is ook een belangrijk zintuig. Hoewel het bij sommige soorten weinig wordt bestudeerd, is urine wel een belangrijke bron aan olfactorische informatie.’ Frommen merkt op dat wetenschappers zich de afgelopen jaren wel bewuster zijn geworden van het feit dat onderzoek zich slechts op een beperkt deel van communicatie focust. Steeds meer studies gaan dan ook over ruiken.
Dit artikel verscheen eerder in Scientific American. Vertaling: Maxim Garvelink.
