Als wetenschapper en apotheker wil ik me inzetten om de levenskwaliteit van mijn medemens te verbeteren. Mijn overtuiging? Gezondheidspromotie en ziektepreventie zijn dé sleutels tot een lang, gelukkig en gezond leven.
Als wetenschapper en apotheker wil ik me inzetten om de levenskwaliteit van mijn medemens te verbeteren. Mijn overtuiging? Gezondheidspromotie en ziektepreventie zijn dé sleutels tot een lang, gelukkig en gezond leven.
Al eeuwenlang zoeken mensen naar een levenselixir. Genetisch onderzoek heeft ons ver gebracht in het begrijpen en behandelen van ziekten. Toch kan maar een minderheid van de chronische aandoeningen louter toegeschreven worden aan overerfbare factoren. Onze levensstijl en omgevingsfactoren zoals luchtkwaliteit, woonomgeving, blootstelling aan virussen, bacteriën en allergenen spelen een cruciale rol in het ontstaan en verloop van ziekten.
Ondanks het besef dat gezond eten en regelmatig bewegen essentieel zijn, groeit het aantal chronische welvaartsziekten. In 2019 bereikte België het alarmerende punt waarop meer mensen overgewicht hadden dan een gezond gewicht. Elke 17 minuten krijgt iemand in Vlaanderen de diagnose diabetes. Schoolkantines waar groente een bijrol spelen, automaten met ongezonde snacks op werk- en studieplekken en de wildgroei van fastfoodrestaurants dragen bij aan de uitdaging om gezonde keuzes te maken. Onze voedselomgeving lijkt onze eetgewoonten vaak onbewust te sturen.
Chronische ziekten zijn echter complex en kunnen niet louter toegeschreven worden aan onze voedselkeuzes. Algemene richtlijnen voor een gezonde levensstijl slaan onvoldoende aan en een one size fits all-remedie bestaat niet. Bovendien worden consumenten overspoeld met tegenstrijdige adviezen.
Wetenschappers noemen alle niet-genetische blootstellingen gedurende de levensloop het exposoom, dat samen met je genoom bepaalt of je ziek wordt of gezond blijft. In het exposoomonderzoek wordt zowel de grote buitenwereld – onze omgeving - als de microwereld in ons lichaam samen met ons gedrag bestudeerd. Elk lichaam reageert anders op deze blootstellingen.
Je persoonlijke exposoom-risicoscore zou ziekten kunnen voorspellen
In het Vlaamse exposoomproject FLEXIGUT probeer ik samen met collega’s een stukje van ons exposoom te ontrafelen. Van twee grote groepen Vlamingen die jarenlang worden opgevolgd, analyseren we bloed, urine, speeksel en stoelgangstalen. Met massaspectrometers meten we merkers voor stoffen uit voeding en uit het milieu, zoals pesticiden. We onderzoeken ook het metaboloom (de stoffen die ontstaan tijdens de verwerking van voeding), het adductoom (kankerverwekkende chemicaliën die zich binden aan het DNA) en de darmflora.
Daarnaast beschikken we over gegevens over het voedingspatroon, de leefomgeving en levensstijl van de proefpersonen. Op al die gegevens zullen we bio-informatica en machine learning-technieken loslaten, in combinatie met kunstmatige intelligentie. Die complexe data leggen we naast gegevens over ziektes. Wie wordt ziek en welke factoren uit het exposoom kunnen daarin een rol spelen?
Onderzoek van het exposoom zal ons uiteindelijk in staat stellen om een persoonlijke ‘exposoom-risicoscore’ te bepalen en dus ziekten te voorspellen, samen met een plan om het exposoomprofiel te verbeteren. We kunnen immers het exposoom beïnvloeden en zo het risico op bepaalde aandoeningen verminderen.
Een regelmatige ‘exposoom check-up’ in combinatie met gepersonaliseerde adviezen en precisiegeneeskunde? Weliswaar geen levenselixir … maar een individueel recept op maat voor een lang, gezond en gelukkig leven.
