Zet je met de ggz in op de ernstigste gevallen of kies je voor de brede groep met een milde problematiek? Geen simpele vraag, want ook grote en ingewikkelde problemen begonnen ooit klein.
Nu het zomer wordt, verwacht ik elk moment een spoor van hem te zien. Een versleten slaapzak. Afval. Plastic zakjes met zijn hebben en houden. Vorig jaar woonde er, zolang het ’s nachts warm genoeg was, een man in een vlinderstruik in het park bij mij om de hoek. Geprangd tussen het overdadige groen en de spoorwegberm had hij voor zichzelf een hol gemaakt.
Elders in de stad zie ik de daklozen weer overal opduiken. Ze zijn met velen, en het is een moeilijke groep. Ze kampen bijna allemaal met een verslaving en andere psychische problemen. Ze passen niet in een hokje, zijn soms agressief of willen geen hulp. En als ze toch in de hulpverlening belanden, is er eigenlijk niet veel hoop dat het ooit echt goed komt.
Dit soort mensen met meerdere diagnoses is een vergeten groep die meer aandacht verdient, stelde Kirsten Catthoor toen ik met haar ging praten voor deze editie. Verrassend genoeg pleitte de psychiater, ondanks alle wachtlijsten, niet voor meer middelen voor de geestelijke gezondheidszorg. Er is geld genoeg, maar we moeten het goed verdelen, stelt zij.
Een tweede belangrijke groep volgens Catthoor zijn de jongeren – oudere tieners, jonge twintigers – die nu vaak tussen volwassenen zitten. Een derde zijn de mensen in de forensische zorg – die een misdaad begaan hebben en ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard. Alleen met de juiste hulpverlening en begeleiding kunnen zij weer de maatschappij in.
De grote problemen van de man in de vlinderstruik zijn ook klein begonnen
Zet je met de ggz in op de ernstigste gevallen of kies je voor de brede groep met een milde problematiek? Maar de grote en ingewikkelde problemen van mannen die in vlinderstruiken wonen, beginnen ook klein.
Er zijn ook hoopgevende signalen. In Nederland is er de zogenaamde levensloopaanpak voor ‘verwarde en mogelijk gevaarlijke personen’, waarbij eenzelfde zorgverlener zo lang mogelijk dezelfde persoon opvolgt en zorg regelt. In België is er Tejo, een Antwerps project waar jongeren gratis en anoniem kunnen binnenlopen voor psychische hulp, en dat indien nodig een nachtje weg van huis regelt. En in mijn huisartspraktijk zit sinds kort naast een maatschappelijk werker ook een psycholoog. Zo kunnen huisartsen kort op de bal spelen. Want soms kan één consult genoeg zijn om iemand weer op de rails te krijgen – over single session therapie lees je meer verderop in dit blad. Een laagdrempelige, snelle ingreep als problemen nog klein zijn, kan vermijden dat ze groter worden – en misschien ook de wachtlijsten inkorten.
Voorlopig is er nog geen teken van leven in de vlinderstruik. Misschien liep het slecht af met deze dakloze. Maar liever probeer ik te denken dat hij een warmere, veiliger plek heeft gevonden. Waar hij de vlinders niet boven zijn slaapzak, maar door het raam kan zien.
