Sterrenstelsels beginnen hun leven met sterren die in een ordelijk patroon ronddraaien, maar in sommige stelsels worden de bewegingen van de sterren grilliger.
Beeld: NASA
Tot nu toe wisten astronomen niet precies waarom dit zo is – de oorzaak werd gezocht bij de omgeving van het het sterrenstelsels of bij diens massa. Maar uit nieuw onderzoek blijkt dat geen van beide de belangrijkste factor is: de neiging van sterren om willekeurig te bewegen wordt vooral veroorzaakt door de leeftijd van het sterrenstelsel. In de loop van de tijd wordt een sterrenstelsel gewoon rommeliger.
‘Toen we onze analyse deden, ontdekten we dat leeftijd altijd de belangrijkste factor is,’ aldus hoofdauteur Scott Croom, hoogleraar aan de Universiteit van Sydney (Australië). ‘Als je de leeftijd van een stelsel incalculeert, is er in feite geen omgevingstrend, en voor massa geldt hetzelfde: als je met een jong sterrenstelsel te maken hebt, zal het draaien, ongeacht de omgeving waarin het zich bevindt. En als het om een oud sterrenstelsel gaat, zullen de omloopbanen van de sterren willekeuriger zijn, ongeacht of het stelsel zich in een drukbevolkte of een lege omgeving bevindt.’
Dikke schijf
Het nieuwe onderzoek bouwt voort op onderzoeken waarin omgeving of massa als belangrijkste factoren werden gezien. Dat eerdere werk is overigens niet per definitie onjuist, aldus tweede auteur Jesse van de Sande. ‘We weten dat de leeftijd van een sterrenstelsel wordt beïnvloed door de omgeving. Als een sterrenstelsel in een dicht bevolkte omgeving belandt, zal de stervorming daarin stilvallen. Hierdoor zijn sterrenstelsels in een drukke omgeving dus gemiddeld ouder. Het punt van onze analyse is dat het niet het verblijf in een dichte omgeving is dat hun rotatie doet afnemen, maar het feit dat ze ouder zijn.’
Ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, heeft een dunne sterren-vormende schijf en wordt daarom nog steeds beschouwd als een snel draaiend sterrenstelsel. Maar als je het Melkwegstelsel wat beter bekijkt, zie je iets wat de dikke schijf wordt genoemd. In termen van licht is deze niet dominant, maar hij is er wel. Deze dikke schijf lijkt te bestaan uit oudere sterren die mogelijk zijn ontstaan in het jonge heelal, dat turbulenter was.
