Zwarte gaten verbannen materie naar kosmische leemten

Astronomen uit Oostenrijk, Duitsland en de VS denken dat de kosmische ‘leemten’ – de uitgestrekte ogenschijnlijk lege gebieden die het heelal rijk is – lang niet zo leeg zijn als gedacht. Mogelijk bevatten ze wel 20 procent van alle ‘normale’ materie in het heelal (Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 25 februari).

Ons heelal wordt gedomineerd door donkere energie en donkere materie. En wat er aan normale materie is, in de vorm van sterren en sterrenstelsels, lijkt zich te hebben opgehoopt in lange filamenten, die door grote lege gebieden van elkaar gescheiden zijn: het kosmische web.

Een nieuwe geavanceerde computersimulatie laat zien dat 50 procent van alle materie in het heelal – normale en donkere – zich heeft opgehoopt in sterrenstelsels, die tezamen maar 0,2 procent van het volume van het heelal voor hun rekening nemen. Nog eens 44 procent bevindt zich in de aangrenzende filamenten, en slechts 6 procent is verspreid over de leemten, die 80 procent van het volume vormen.

Verrassend genoeg blijkt een aanzienlijke fractie van de normale materie – 20 procent dus – naar de leemten te zijn getransporteerd. De oorzaak lijkt te liggen bij de superzware zwarte gaten die in de kernen van sterrenstelsels te vinden zijn. Een deel van de materie die naar deze zwarte gaten toe valt, wordt omgezet in energie. En deze energie wordt overgedragen aan het omringende gas, dat vervolgens uit het sterrenstelsels wordt weggeblazen.