Vrouwen met een breed bekken bevallen makkelijker en krijgen kinderen met een groter hoofd. Maar ook een smal bekken heeft zijn voordelen. Een recente studie werpt nieuw licht op het ‘geboortedilemma’.
Wetenschappers speculeren al sinds de jaren 60 over het zogenaamde ‘obstetrische dilemma’: de ontwikkeling van een smaller bekken was nodig zodat onze voorouders rechtop konden gaan lopen. Daardoor werd het geboortekanaal smaller, wat later in de evolutie de geboorte van baby’s met grotere hersenen (en dus ook een groter hoofd) gevaarlijker maakte. Als ‘evolutionair compromis’ werden kinderen vroeger en nog niet volgroeid geboren, om te voorkomen dat ze tijdens de bevalling vast kwamen te zitten.
Een Amerikaanse studie heeft die hypothese nu met een uitvoerige analyse onderzocht. Bij een steekproef van meer dan 31 000 mensen brachten de onderzoekers de bekkenanatomie, het genetische profiel, geboorteverloop, de hoofdgrootte en andere gezondheidsgegevens met elkaar in verband. Een breder geboortekanaal – een ‘geboortevriendelijk bekken’ zorgde inderdaad voor minder complicaties tijdens de bevalling. Bovendien wogen die baby’s meer en hadden de moeders minder rugpijn. Aan de andere kant hadden vrouwen met een smaller geboortekanaal minder bekkenbodemproblemen.
Dringende keizersnedes
Met een deep learning-model onderscheidden de onderzoekers zeven verschillende bekkenafmetingen op basis van de röntgenscans van 31 115 personen. Ze koppelden die afmetingen via DNA-analyse aan variaties op 180 genetische loci. Dat zijn vaste plekken op het DNA waarop genen zich bevinden. De vorm en de bouw van het bekken blijken voor een groot deel erfelijk bepaald te zijn. Bovendien hangt de genetische aanleg voor een breder bekken statistisch gezien samen met een grotere hoofdomvang van pasgeboren kindjes. De onderzoekers vermoeden dat bredere geboortekanalen een evolutionaire aanpassing moeten zijn geweest voor het baren van kinderen met een alsmaar groeiende hersenmassa.
De data bevestigen dat er een link is tussen smallere geboortekanalen enerzijds en doodgeboortes en dringende keizersnedes anderzijds. Aan de andere kant hebben vrouwen met een breed bekken vaker last van heupartrose, incontinentie en uitzakkingen van de baarmoeder. Zo vergemakkelijkt een smaller bekken waarschijnlijk niet alleen de voortbeweging op twee benen, maar brengt het ook gezondheidsvoordelen voor het vrouwelijk voortplantingssysteem met zich mee. Het onderzoek vond geen aanwijzingen dat een smaller geboortekanaal voor een verkorte zwangerschap zorgt. Volgens de onderzoekers gaat die bevinding in tegen de hypothese dat baby’s in de loop van de evolutie steeds vroeger geboren werden om complicaties te voorkomen.
Dit artikel verscheen eerder in Scientific American. Vertaling: Lisa Vanroye
