Bloed is nodig als hulpbron bij chirurgische ingrepen, maar ook als grondstof voor geneesmiddelen. Die vraag naar bloed blijft stijgen. Bij een gebrek aan donoren zoek de wetenschap naar manieren om artificieel bloed te maken.
Radio, radars, synthetisch rubber of kernenergie. Het zijn maar enkele van de vele innovaties die we te ‘danken’ hebben aan de grote oorlogen van de vorige eeuw. Maar het krijgsgewoel bracht niet alleen technologische vernieuwingen. Ook in de geneeskunde en de gezondheidszorg volgden de doorbraken elkaar snel op. Zo experimenteerden medici tijdens de Eerste Wereldoorlog met bloedtransfusies op het slagveld. Technieken om de stolling van bloed tegen te gaan verlengden de houdbaarheid en maakten uitgestelde transfusies mogelijk. In oorlogstijd is vers bloed onmisbaar. De noodzaak van permanent beschikbare voorraden deed zich meer en meer voelen, en aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog richtte pionier Janet Vaughan de eerste professionele bloedbanken in Londen op. Tijdens de bombardementen op de hoofdstad bewezen ze hun nut.
Een groot struikelblok tot op vandaag blijft de beperkte houdbaarheid van bloed: een zestal weken. Voor hematologen is artificieel bloed als een heilige graal. In ons dossier lees je welke verschillende pistes de onderzoekers bewandelen. Artificieel bloed vertrekt meestal van echt bloed, en meer bepaald van het eiwit hemoglobine dat kunstmatig wordt bewerkt. Een andere manier is om bloed in het lab te kweken uit stamcellen. Grote voordelen van kunstbloed zijn het universele karakter – het bevat geen bloedgroepen en is dus bij iedereen inzetbaar – en de langere houdbaarheid: tot twee jaar bij kamertemperatuur en ingevroren tot vijf jaar. De kosten liggen evenwel een pak hoger. Een zak artificieel bloed kost ongeveer vijfduizend euro tegenover 150 euro voor gedoneerd bloed, rekende Brussels hematoloog Sylvia Faict uit.
Bloed is nodig als hulpbron bij chirurgische ingrepen, maar ook als grondstof voor geneesmiddelen
Nu we het over geld hebben. Geen bloed en afgeleiden zonder donoren. Bij ons staan die geheel gratis tot anderhalve liter af, als dank krijgen ze een kleine attentie. Er dient zich maar een beperkt aantal vrijwillige donors aan, in westerse landen doorgaans een tot twee procent van de bevolking. Dat is weinig. Al te vaak zijn er tekorten, zoals onlangs nog, toen Rode Kruis-Vlaanderen – in België organisator van de bloedbanken – dringend donoren met een negatieve bloedgroep zocht om de leveringen aan ziekenhuizen te garanderen. Bloed is nodig als hulpbron bij chirurgische ingrepen, maar ook als grondstof voor geneesmiddelen, bijvoorbeeld om patiënten met een haperend immuunsysteem te helpen.
Experts verwachten de komende jaren een forse toename van het aantal therapieën waarbij bloed en derivaten de basis vormen. Ook Rode Kruis-Vlaanderen werkt actief mee aan een aantal academische onderzoeksprojecten, waarover je vanaf pagina zestien alles verneemt. Intussen wordt er ook verder gewerkt aan een betere bewaring en transport van bloed. In het Centraal Militair Hospitaal in Utrecht test de Nederlandse Defensie een machine uit die vloeibaar plasma omzet in een veel handigere poedervorm. Jawel, alweer neemt het leger het voortouw. Lagen de roots van het Rode Kruis ook niet in een of andere bloederige oorlog?
Bestel het nieuwe nummer nu op tijdschriftenwinkel.be.
