Wat als een bestaand medicijn levens kan redden bij malaria? Onderzoekers aan de KU Leuven vonden dat ruxolitinib muizen beschermt tegen dodelijke complicaties.
Malaria blijft wereldwijd een van de belangrijkste infectieziekten. Het laboratorium voor immunoparasitologie (Rega Instituut – KU Leuven) probeert al jaren om de complexiteit van de ziekte te ontrafelen. ‘Malaria komt voor in verschillende gradaties’, vertelt prof. Philippe Van den Steen, hoofd van het lab. ‘Het merendeel van de patiënten doorstaat de infectie met een mild ziektebeeld, maar anderen ontwikkelen ernstige symptomen. Vijftien tot twintig procent van die ernstige gevallen loopt zelfs fataal af, omdat er dan allerlei ernstige complicaties optreden, zoals gevaarlijk lage bloedsuikerwaarden en levensbedreigend hoge melkzuurwaarden.’
Onderzoekers van het lab bestudeerden in een nieuwe studie waarom deze complicaties optreden en wat de rol is van glucocorticoïden daarin. Dat zijn stresshormonen die een essentiële rol spelen bij het reguleren van verschillende lichaamsfuncties, waaronder de immunologische en metabole reactie op stress. Uit het onderzoek op muizen met malaria bleek dat wanneer de onderzoekers de werking van de glucocorticoïden uitschakelden, er een buitensporig hoog suikerverbruik in lever en milt optrad. Dit veroorzaakte een dodelijk suikertekort in het bloed en extreme ontstekingsreacties.
‘We hopen nog meer bestaande medicijnen te vinden die ook bij mensen invloed hebben op de processen die we hebben geïdentificeerd’
‘In eerder onderzoek hadden we al vastgesteld dat de werking van de glucocorticoïden verstoord is bij bepaalde malariapatiënten’, aldus Van den Steen. ‘De hormonen zijn aanwezig, maar functioneren niet zoals het hoort. Glucocorticoïden blijken dus een belangrijke beschermende rol te spelen bij malaria.’
Schade
Uit het nieuwe onderzoek bleek verder dat er bij muizen met ernstige malaria ook een verhoogde activiteit te zien was van een specifiek moleculair proces dat de JAK-STAT-signaalroute wordt genoemd en dat ontstekingsreacties als het ware aanzet en bij overactivatie kan leiden tot schade. ‘Ook in gegevens van patiënten met ernstige malaria vonden we soortgelijke aanwijzingen’, zegt dr. Fran Prenen, de eerste auteur van de studie.
De vorsers voerden op basis daarvan tests uit met ruxolitinib, een medicijn dat dit ontstekingsproces afremt en al toegepast wordt voor de behandeling van ziektes zoals beenmergkanker. Het voorkwam zowel het suikertekort, de extreme ontstekingsreacties als de dood van de muizen. Dit betekent dat ruxolitinib een mogelijke behandeling kan zijn voor ernstige malaria.
Verder onderzoek zal moeten uitwijzen of de eerste beloftevolle resultaten met ruxolitinib bij muizen ook standhouden bij patiënten. De onderzoekers willen bovendien in kaart brengen welke mechanismen precies aan de basis liggen van malaria en de ernstige complicaties die er in bepaalde gevallen mee gepaard gaan. Aan de hand van patiëntenstudies hopen ze ook meer inzicht te krijgen in het verband tussen de JAK/STAT-signaalroute en ernstige gevallen van malaria. ‘We hopen dat we nog meer bestaande medicijnen vinden die ook bij mensen invloed hebben op de processen die we hebben geïdentificeerd’, vertelt Van den Steen.
Bron: Rega Instituut - KU Leuven
