Een bestaand bacterie- en schimmelwerend middel blijkt te werken bij moeilijk behandelbare vormen van epilepsie.
Epilepsie is een veelvoorkomende neurologische aandoening die wereldwijd ongeveer 80 miljoen mensen treft. Hoewel er meer dan twintig verschillende behandelingen voor de ziekte bestaan, hebben die bij dertig procent van de patiënten – zo’n 25 miljoen mensen –geen afdoend effect.
Een interdisciplinair onderzoeksteam van de KU Leuven heeft nu een mogelijke oplossing gevonden voor die medicijnresistente epilepsie. De onderzoekers ontdekten dat het enzym PHGDH, dat helpt bij de aanmaak van de aminozuren glycine en serine en dat ontstekingsreacties mildert, mogelijk een sleutelrol speelt bij deze mensen. De onderzoekers gingen dan ook op zoek naar bestaande medicijnen die het enzym PHGDH activeren en kwamen zo uit bij clioquinol, dat al veel jaren wordt gebruikt als bacterie- en schimmelwerend middel.
In verschillende diermodellen en bij onderzoek op menselijke cellen zorgde clioquinol inderdaad voor een verbetering. ‘Het middel verhoogde de activiteit van het enzym PHGDH, waardoor er minder glutamaat, een ‘activerende’ neurotransmitter, in de hersenen actief werd, en waardoor er zowel een anti-epileptisch als ontstekkingsremmend effect optrad’, vertelt dr. Karin Thevissen, innovatiemanager van het Centrum voor Microbiële en Plantengenetica van de KU Leuven.
Het middel werd ondertussen ook beperkt getest op mensen en ook die resultaten waren beloftevol. ‘We hebben clioquinol al getest bij een aantal jongvolwassenen met moeilijk behandelbare epilepsie’, vertelt kinderneuroloog Lieven Lagae. ‘Bij de meesten zagen we een positieve invloed op de levenskwaliteit van de patiënten en op de frequentie en de ernst van hun epilepsie-aanvallen.’
De behandeling komt nu nog niet op de markt, want de bevindingen moeten nog verder worden gevalideerd. De onderzoekers zetten op dit ogenblik alles in het werk voor een klinische studie met een twintigtal patiënten. Ze hopen dat de resultaten daarvan de eerste positieve bevindingen zullen bevestigen.
Opmerkelijk parcours
Het onderzoeksproject heeft een opmerkelijk parcours afgelegd. Thevissen ging twintig jaar geleden binnen een onderzoeksprogramma van het IOF (Industrieel Onderzoeksfonds) op zoek naar nieuwe antischimmelmiddelen. Ze wilde daarbij nagaan hoe schimmels zich tegen zulke middelen verdedigen. Dat datzelfde onderzoek nu kan bijdragen aan een mogelijke doorbraak voor de behandeling van epilepsie, en wie weet van nog andere aandoeningen met soortgelijke mechanismen, vindt ze heel bijzonder.
