De mol is niet bepaald populair bij tuineigenaars. Hij maakt hoopjes, en dus moet hij dood. Als je wat dieper graaft in het leven van dit raadselachtige diertje, ontdek je nochtans veel bijzondere dingen.
Vanmorgen begon voor het hof van assisen het proces tegen mol Oscar, beschuldigd van het moedwillig verstoren van een grasveld. Zijn misdaad? Een hoopje aarde van wel zeven centimeter hoog. De volksjury had amper drie minuten nodig voor het vonnis. De straf: dood in de mollenklem.
Hoe absurd dit verhaal ook mag klinken, de werkelijkheid is eigenlijk nog gekker. Eerlijk, hoe bizar is het dat we een levend wezen mollen voor een hoopje aarde? Een hond was weggekomen met een strenge ‘Foei!’, maar voor de mol, voor wie zo’n hoopje van levensbelang is, hebben we geen genade. Uitroeien is vaak de vanzelfsprekende reflex.
Een mol wroet niet, maar ‘zwemt’ in schoolslag door de aarde met zijn gespierde voorpoten
Er zijn nochtans genoeg redenen om mollen niet te mollen. Ze verluchten de bodem, zorgen voor een betere drainage en ruimen bodemdieren op die de wortels van je sierplanten aanvreten. En waarom zou een dier ons zelfs een wederdienst moeten bewijzen om te mogen blijven leven?
Als je wat dieper graaft in het leven van dit raadselachtige beestje, ontdek je heel bijzondere dingen. De mol is een topsporter. Hij wroet niet, maar ‘zwemt’ in schoolslag door de aarde met zijn gespierde voorpoten. Zijn bloed zit boordevol rode bloedcellen die zo efficiënt zuurstof transporteren dat geen enkele dopingcontroleur zou aarzelen om de mol onmiddellijk uit alle competities te bannen.
Dankzij die straffe fysiologie kan een simpel molletje een gangenstelsel van honderden meters aanleggen en jaarlijks tot duizend kilogram aarde verplaatsen. Dat netwerk is zijn huis en zijn supermarkt: wormen en bodeminsecten vallen in een gang, en de mol hoeft ze alleen maar op te rapen. Enkel bij voedseltekort of in het voorjaar (wanneer de liefde kriebelt) graaft hij verder (of dieper).
De biologie van de vrouwelijke mol is nog extra bijzonder. Ze produceert het hele jaar door hoge dosissen testosteron, waardoor ze gespierd en territoriaal is – handig in een ondergronds bestaan. Alleen tijdens de paartijd nemen de testosteronwaarden af en lijken vrouwtjes ook echt op vrouwtjes.
Hulpje van archeologen
De gazonpuisten die een mol maakt, kunnen voor archeologen een onverwacht venster naar het verleden zijn. Masterstudent archeologie Jaan Verliefden (Universiteit Gent) onderzocht voor zijn scriptie de waarde van molshopen op archeologische sites. ‘Bij het in kaart brengen van een archeologische site gebruiken archeologen luchtfoto’s, kaarten en bodemscans, maar ook molshopen kunnen helpen’, vertelt hij. ‘Mollen brengen tijdens het graven aarde en materiaal uit diepere lagen naar boven.’
Verliefden zeefde 814 molshopen op een grasveld bij Damme waar ooit een middeleeuwse hoeve stond. Vandaag is het een natuurgebied van Natuurpunt. ‘In de helft van alle onderzochte molshopen vond ik artefacten, zoals baksteen, aardewerk, natuursteen en houtskool, goed voor meer dan 2.800 vondsten in totaal.’
Door elke molshoop met gps te lokaliseren, zag Verliefden op de verspreidingskaart dat de meeste vondstrijke hopen precies boven de vermoedelijke structuur lagen. Het opgeworpen materiaal bleek bovendien duidelijk middeleeuws. ‘In theorie had ik het gebouw zelfs enkel op basis van molshopen kunnen ontdekken. Dat de mol ons helpt om vondsten en archeologische sites te dateren en interpreteren, toont aan dat hij een verrassend waardevolle bondgenoot kan zijn voor landschapsarcheologen.’
Wil je geen mol in je tuin? Vervang dan je gazon door bomen en struiken
In je eigen tuin is de kans op een historische vondst in een molshoop klein, tenzij je op bijzonder interessante grond woont. ‘Zonder voorkennis uit luchtfoto’s of historische bronnen is het zeven van molshopen niet efficiënt’, zegt Verliefden. ‘Mollen mengen lagen aarde door elkaar, wat dateren moeilijk maakt. Met genoeg vondsten kun je toch een globale datering maken, in mijn geval tussen de dertiende en veertiende eeuw.’
Als je nu denkt: allemaal goed en wel, maar niet in mijn achtertuin, dan kan je mollen op afstand houden door veel bomen en struiken aan te planten. Die maken de ondergrond veel minder uitnodigend dan een strak gazon. Maar zelfs met een mol in je tuin is een egaal gazon mogelijk. Hark de molshopen gewoon uit over het gras. Na een regenbui zakt de aarde volledig weg tussen het gras en het kleine graafgat groeit snel weer dicht. Ondertussen verlucht en draineert de mol jouw bodem, gratis en voor niets. Op voorwaarde dat hij mag blijven leven.
Illustratie: Charlotte Goeyers
