In 1975 bracht Steven Spielberg een van de belangrijkste horrorfilms uit de geschiedenis uit. Jaws maakte niet alleen mensen bang om het zeewater in te gaan, maar zorgde ook voor een opflakkering van het respect voor en onderzoek naar haaien.
Beeld: Elias Levy via Flickr
Op 20 juni was het dag op dag een halve eeuw geleden dat Jaws voor het eerst in de zalen kwam. Voor die gelegenheid brengt National Geographic een documentaire uit die een schat aan origineel beeldmateriaal achter de schermen bevat en een resem crewleden maar ook bekende fans en natuurexperts aan het woord laat over het belang en de invloed van de film, niet in het minst voor haaien zelf.
En die invloed is tweeledig, zo blijkt. Want de keerzijde van Jaws was dat er in de jaren na de release beduidend meer op haaien gejaagd werd dan voordien. Het dier kreeg door het verhaal een slechte naam, alsof het jachtdier niets liever dan mensen zou eten. Geheel onterecht overigens: de kans dat je ooit door een haai gebeten wordt is verwaarloosbaar klein. Toch daalden haaienpopulaties drastisch. Om die reden heeft Spielberg, ondanks het gigasucces van zijn product, toch ook spijt van de film.
Maar er waren ook positieve effecten, zeggen biologe Candace Fields van de universiteit van Florida en John Mandelman, hoofdwetenschapper aan het New England Aquarium. Want wereldwijd werden haaien ook juist beter beschermd en bestudeerd vanwege de plotselinge bekendheid van de witte haai. Ons begrip en onze kennis over de roofvis zouden zonder Jaws naar alle waarschijnlijkheid veel beperkter zijn. ‘Er zijn honderden haaiensoorten die allemaal een vitale functie uitoefenen in de oceanen’, vertelt oceaanfilmer Brian Skerry. ‘Een oceaan zonder haaien is daarom de grootste nachtmerrie.’
Jaws @ 50: The Definitive Inside Story, op 14 juli te zien op National Geographic. Vanaf die datum ook beschikbaar via Disney+.
