Geen wit en zwarte strepen, geen rode vacht, geen mooie witte kraag. De voorouders van de huidige zoogdieren hadden allemaal een donkerbruine, egaal gekleurde vacht. In een wereld gedomineerd door dinosauriërs was klein en onopvallend blijven dan ook een noodzakelijke overlevingsstrategie.
Een internationaal onderzoeksteam, met daarbij ook wetenschappers van de Universiteit Gent, heeft nu voor het eerst aangetoond dat die eerste zoogdieren allemaal een donkerbruine, egaal gekleurde vacht hadden.
De onderzoekers analyseerden goed bewaarde fossielen uit China. ‘In die fossielen vonden we afdrukken van melanosomen, de microscopische structuren die pigment bevatten,’ legt doctoraatstudent Gerben Debruyn uit. ‘Door die te vergelijken met de melanosomen in de vacht van moderne zoogdieren, konden we achterhalen welke kleur ze hadden. Alle onderzochte soorten waren donker gekleurd, zonder patronen.’
De afdruk van de melanosomen in de fossielen hebben zelf geen kleur. De onderzoekers moesten zich baseren op hun vorm om de kleur te achterhalen. ‘De vorm van deze melanosomen bleef zichtbaar in de gesteenten, en we ontdekten dat hun vorm bij levende zoogdieren verband houdt met hun kleur. Donkere haren bevatten langere melanosomen, terwijl lichtere haren rondere melanosomen hebben. Alle fossielen hadden melanosomen met dezelfde langwerpige vorm en grote afmetingen, wat volgens onze modellen betekent dat ze bruin gekleurd waren.’
Dat ze bruin waren, lijkt misschien niet zo verrassend, want veel zoogdieren zijn het vandaag nog. Toch is dit de eerste keer dat er bewijs is dat vroege zoogdieren een donker bruine vacht hadden, die waarschijnlijk hielp voor camouflage. ‘We gingen er altijd vanuit dat ze onopvallend moesten zijn om niet op te vallen tussen de dinosauriërs, maar nu hebben we daar voor het eerst fysiek bewijs voor,’ aldus Debruyn.
Toen de dino’s verdwenen, kregen zoogdieren de ruimte om te experimenteren met hun vachtkleur. Debruyn: ‘Vandaag zien we een enorme variatie: zebra’s met hun strepen, rode panda’s met hun felle oranje vacht, kleurrijke apensoorten... Die explosie van kleur is pas ontstaan nadat de druk om zich te verstoppen verminderde.’
De onderzoekers willen nu verder uitzoeken wanneer precies de huidige diversiteit aan kleuren ontstond. Phd-onderzoekster Jessica Dobson, die ook bij het onderzoek betrokken is, vult aan: ‘We zien dat sommige dinosauriërs al meer kleurvariatie hadden, terwijl zoogdieren lang beperkt bleven tot bruintinten. De vraag is: waarom? En hoe en wanneer is dat veranderd?’
Het onderzoek is gepubliceerd in Science.
