Als je na een avondje stappen niet meer weet hoe je bent thuisgekomen, dan had je een black-out. Wat gebeurt er dan precies?
Om herinneringen te kunnen vormen, is de hippocampus van belang. Veel dieronderzoek heeft uitgewezen dat dit hersengebied actief wordt als er een nieuwe herinnering ontstaat. Als de hippocampus beschadigd raakt, bijvoorbeeld door een hersenbloeding, kan hij zijn functie verliezen. Je hebt dan nog wel herinneringen, maar kunt er geen nieuwe meer aanmaken.
Nadat de informatie de hippocampus bereikt, activeren bepaalde verbindingen in de hersenen, ook wel langetermijnpotentiëring (LTP) genoemd, waardoor de herinneringen daadwerkelijk worden opgeslagen. Waar zo’n herinnering zich precies in de hersenen nestelt, is niet bekend. Waarschijnlijk is elke herinnering gebonden aan een specifiek netwerk van activatie.
Bij een black-out is de hippocampus tijdelijk minder actief. Hij staat als het ware eventjes uit. Word je na een zwaar avondje uit de volgende ochtend wakker, dan kan je gaten in je geheugen hebben en bijvoorbeeld niet meer weten waar je je fiets hebt geparkeerd.
Veel onderzoek is er nog niet gedaan naar black-outs. Mogelijk maakt de tijdelijk inactieve hippocampus even geen nieuwe herinneringen meer aan. Maar het kan ook zijn dat de hippocampus herinneringen wel vormt, maar dat je niet in staat bent om ze op te halen.
En er zijn ook gray-outs, waarbij je je nog wel flarden herinnert. Aanwijzingen kunnen dan helpen om je alles weer helemaal voor de geest te halen. Bij die specifieke vorm lijkt het alsof de herinneringen wel zijn aangemaakt, maar dat het moeite kost om ze op te halen uit het geheugen.
De hippocampus staat even uit en maakt geen herinneringen meer aan
Omdat niet iedereen bij dezelfde hoeveelheden alcohol een black-out ervaart, is het vooral belangrijk om je eigen gevoeligheid te kennen. Goed weten welke hoeveelheden je aankunt, kan al helpen om de volgende keer een black-out te vermijden. Waarom sommigen sneller onderuit gaan dan anderen, weten we niet goed. Mogelijk speelt genetische aanleg een rol.
Wel kan de lever maar een bepaalde hoeveelheid alcohol tegelijkertijd afbreken. Als je dus veel in één keer drinkt, komt er een toxische hoeveelheid alcohol in je bloed terecht. Spreid je dezelfde hoeveelheid over een langere tijd, dan is het risico minder groot dat je een black-out krijgt.
Wij zijn momenteel bezig met een groot onderzoek naar de effecten van alcohol, waarbij we uitzoeken hoe schadelijk alcohol precies is voor het (tiener)brein. Veel onderzoek is gedaan op dieren of oudere mensen. We weten eigenlijk niet goed of bepaalde effecten, zoals geheugenproblemen, het gevolg zijn van alcohol of dat er vooraf al afwijkingen in het brein zichtbaar zijn waardoor je geneigd bent om meer te gaan drinken.
Sabine Peters is als postdoc onderzoeker in de cognitieve neuropsychologie verbonden aan de Universiteit Leiden. Ze onderzoekt onder andere welke schade alcohol toebrengt aan het brein. Wetenschapsjournalist Anouk Bercht legde haar deze vraag voor en tekende haar antwoord op.
