De gedragsbiologie is een term rijker. Scrumping: de gewoonte van primaten om zich te voeden met overrijp fruit dat uit de boom viel. Dit voedingspatroon ligt aan de basis van een hogere tolerantie voor alcohol en speelt mogelijk een rol bij het versterken van sociale cohesie, ook bij de vroege mens.
Beeld: Chimpansee eet gefermenteerd fruit. Credit: Catherine Hobaiter
Vruchten maken een belangrijk deel uit van het dieet van grote apen. Sommige soorten, waaronder de Afrikaanse apen, hebben een voorkeur voor rijp fruit dat uit de boomkruin naar beneden valt, en gaan actief op zoek naar vruchten op de grond. Andere grote apen, zoals de orang-oetang, vertonen dit gedrag niet. Afgevallen, overrijp fruit fermenteert, zeker als het een harde schil heeft. Die vruchten bevatten dus een zekere hoeveelheid ethanol, het type alcohol dat in alcoholische dranken zit.
Eerder onderzoek toonde aan dat bij de laatste gemeenschappelijke voorouder van de grote Afrikaanse apen, en dus ook van de mens, een mutatie plaatsvond die het vermogen om ethanol te verwerken met veertig procent deed toenemen. Maar binnen de gedragsbiologie bestond er nog geen term om een onderscheid te maken tussen fruit plukken, en het verzamelen van gevallen vruchten op de grond.
Verschrompelde vruchten
Om dit gedrag te onderscheiden, stellen onderzoekers van de University of St Andrews (Verenigd Koninkrijk) een nieuwe term voor. Ze kwamen uit bij de term 'scrumping': een verwijzing naar het oud-Duitse woord 'schrimpen', dat zoveel betekent als 'verschrompeld'. Meer precies beschrijft scrumping het eten van vruchten die rijpen in de middelste en de bovenste lagen van het bladerdek, maar op die op de bosbodem gevonden worden.
De nieuwe term is meer dan een academische woordspeling. Observaties van verschillende apensoorten zoals chimpansees en gorilla's laten zien dat gevallen en gefermenteerd fruit een groot deel van het dieet uitmaakt. Gevallen fruit oprapen spaart energie, want klimmen en plukken zijn niet nodig. Bovendien levert ethanol zelf energie aan het lichaam.
Belangrijker is echter het sociale aspect van scrumping. Vruchten rapen is een sociale activiteit, waarbij voedsel gedeeld wordt. Of apen intentioneel de effecten van alcohol opzoeken, blijft een hypothese. Maar het opent wel de vraag of de rol van alcohol evolutionaire wortels heeft in het gezamenlijk smullen van gefermenteerd fruit door onze voorouders.
