Als je energetische meridiaanpunten aantikt in je gezicht, zou je kunnen afraken van fobieën, uitstelgedrag en een laag zelfbeeld. Zou, want ik geloof er niet in. Dit is waarom.
Tapping of emotional freedom technique (EFT) krijgt veel aandacht op sociale en andere media. Volgens believers kan EFT helpen bij angsten en fobieën. Vakorganisatie EFT International gaat zelfs zover te beweren dat het een efficiënte behandelmethode is voor uiteenlopende klachten zoals matige lichamelijke pijn, stress, angstgevoelens, emotionele problemen, laag zelfvertrouwen, blokkages, uitstelgedrag, slapeloosheid en zelfs verminderde artistieke of sportieve prestaties.
Het idee erachter? Jezelf ‘bevrijden van ingebakken emoties’ om ‘de basis van je gedachten’ en emotionele reacties bij te sturen. Zo kun je jezelf telkens opnieuw een positief zinnetje inprenten zoals: ‘ondanks de stress die ik voel, aanvaard en omarm ik mezelf zoals ik ben’. Die positieve autosuggestie wordt dan gecombineerd met tapping: terwijl je het motiverende mantra uitspreekt, tik of druk je (bijvoorbeeld met de wijs- en middelvinger van de rechterhand) zachtjes op een specifiek punt in je gezicht.
De glabella, de vlakke plek op het voorhoofd, vlak boven de neus, is een van de punten bij uitstek waar het tokkelen een positieve uitwerking zou hebben. Waarom de glabella? Omdat die op een van de meridianen of energiebanen ligt die ook een grote rol spelen in de traditionele Chinese geneeskunde. Het stimuleren van dergelijke ‘zenuwpunten’ zou het mogelijk maken om je energiesysteem weer in balans te brengen en de activiteit van je zenuwstelsel uit te schakelen. Klinkt fantastisch, vind je niet?
Geen enkel meetbaar effect
Hoe valt het te verklaren dat EFT tapping op zoveel bijval kan rekenen? Aan onconventionele therapietech-nieken is er geen gebrek. De meeste daarvan breken nooit door en onderzoekers buigen zich alleen over de meest veelbelovende methodes. Ondanks de twijfelachtige theoretische grondslag (voor energiebanen bestaat geen enkele wetenschappelijke basis) is tapping er toch in geslaagd de aandacht te wekken van meerdere wetenschappers. Zij hebben onderzoek gevoerd naar de doeltreffendheid ervan.
Onlangs publiceerden onderzoekers van de universiteit van New Mexico, in de VS, een artikel waarin ze een stand van zaken opmaken en dat het makkelijker maakt om te begrijpen waarom tapping zoveel navolging krijgt. In eerste instantie bogen ze zich over de mysterieuze meridianen, die veronderstelde banen waarlangs ‘energie’ wordt doorgestuurd waarvan we al evenmin het fijne weten. De auteurs merken op dat het begrip energiebaan dubieus blijft, aangezien tot nu toe niemand het bestaan van de banen biologisch kon vaststellen. Is het niet vreemd, zo vragen ze zich af, dat die energie in staat zou zijn een invloed uit te oefenen op de materie en zelfs een helende werking zou hebben op het menselijk lichaam, terwijl ze geen enkel meetbaar effect veroorzaakt op onze instrumenten?
Stel dat we aannemen dat de meridianen wel degelijk bestaan, en dat ze patiënten een beter welbevinden kunnen bezorgen. Dan mogen we toch veronderstellen dat het tappen heel precies moet gebeuren, want tikken naast de energiebanen zou immers niet hetzelfde effect hebben. De resultaten spreken boekdelen. Het tappen lijkt namelijk exact hetzelfde effect te hebben als het wordt uitgevoerd op de veronderstelde meridianen, of op om het even welke andere plek van het lichaam … of zelfs wanneer er op een plastic pop wordt getokkeld. In één versie van het experiment moesten de deelnemers proberen hun symptomen te verlichten door de energiebanen van een pop aan te tikken; het effect was identiek als bij het aantikken van hun eigen gezicht.
Over badeendjes en paarse hoedjes
Er is een element waar we nog niet de aandacht op hebben gevestigd. EFT tapping wordt altijd gecombineerd met andere methodes, waarvan sommige aanleunen tegen meditatie en stapsgewijze blootstelling aan traumatische herinneringen. Zoals hierboven aangetoond, lijkt het tappen zelf een nutteloze aanvulling.
Als EFT al een gunstig effect heeft, dan is dat niet te danken aan het tikken of drukken, nochtans het aspect dat door de aanhangers van de methode het sterkst wordt benadrukt, maar veeleer aan andere eigenschappen die misschien wel efficiënt maar geenszins vernieuwend zijn. Door de nadruk te leggen op EFT tapping gaat de aandacht naar een intrigerend en origineel aspect van de behandeling dat geen enkel bewezen nut heeft, terwijl de werking van de therapie in het beste geval steunt op technieken die niets nieuws of mysterieus hebben.
Dat fenomeen werd door de Amerikaanse psychologen Gerald Rosen en Gerald Davidson beschreven in hun purple hat theory. Kort samengevat komt die hierop neer: als je mensen ervan wilt overtuigen dat je een wondertherapie hebt uitgevonden, dan pas je gewoon een bestaande therapie toe en vraag je aan je patiënten om bijvoorbeeld een paars hoedje op te zetten. Een compleet nutteloos attribuut, maar je besteedt er wel heel veel aandacht aan om voor vernieuwend door te gaan …
Hoe dan ook stellen de onderzoekers vast dat, ondanks de wetenschappelijke tegenargumenten voor de vermeende werking van EFT tapping, de therapie telkens opnieuw blijft opduiken en op veel bijval kan rekenen. In die mate zelfs dat ze EFT tapping vergelijken met een badeendje dat telkens opnieuw komt bovendrijven, hoe diep je het ook onder water duwt.
Bezint eer ge begint
Aan typische pseudowetenschappelijke kenmerken is er nochtans geen gebrek. Het gebruik van vage begrippen zoals ‘een energiesysteem uit balans’ dat dan aan de basis ligt van specifieke klachten, zou al argwaan moeten wekken. Al helemaal in combinatie met termen als ‘exotisme’, ‘voorouderlijke kennis’ en verwijzingen naar de ‘traditionele’ Chinese geneeskunde. Je kunt al bijna net zo goed aan het mediteren slaan met een paars hoedje op.
