Ruimte

IJswereld Europa is net een kosmische biljartbal

De Jupitermaan Europa bevat meer water dan alle aardse oceanen bij elkaar.

Dit is een artikel van:
Eos Wetenschap

De Jupitermaan Europa wordt wel eens vergeleken met een kosmische biljartbal. Het oppervlak vertoont nauwelijks reliëf; grote bergketens en diepe kraters zijn er niet. De talloze lichte en donkere strepen op deze foto markeren dan ook vooral variaties in oppervlaktehelderheid – alsof er met een viltstift lijntjes op de biljartbal zijn getrokken.

Europa is een van de vier grote manen van de reuzenplaneet Jupiter. Hij is een slagje kleiner dan onze eigen maan, maar heeft een andere samenstelling. In het midden zit wel een kern van ijzer en nikkel met daaromheen een mantel van gesteenten, maar het oppervlak bestaat uit een enkele kilometers dikke ijskorst met daaronder een oceaan van vloeibaar water die naar schatting tientallen kilometers diep is. De relatief kleine maan bevat meer water dan alle aardse oceanen bij elkaar!

NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS/Björn Jónsson

Dankzij de getijdenkrachten van Jupiter staat de bevroren korst bloot aan enorme spanningen en tektonische bewegingen; zo zijn de talloze scheuren en barsten ontstaan, vaak met een karakteristieke boogvorm. Omdat er door die scheuren ‘vers’ ijs naar boven komt, hebben ze meestal een lichtere tint. Door de constante beweging van het ijs worden oude inslagkraters langzaam maar zeker uitgewist; vandaar dat er op Europa maar zo weinig kraters te vinden zijn.

Het bijzondere uiterlijk van de ijsmaan werd in 1979 voor het eerst in beeld gebracht door de Amerikaanse Voyagers, en eind vorige eeuw door de Galileo-sonde, die jarenlang in een baan rond Jupiter draaide. Op deze opname, gemaakt door ruimtesonde Juno, zijn details van slechts een kilometer groot te onderscheiden.

Juno werd gelanceerd in augustus 2011 en kwam een kleine vijf jaar later aan in een langgerekte baan rond Jupiter. Op 29 september 2022 scheerde de ruimtesonde op een hoogte van slechts 400 kilometer over het oppervlak van Europa. De hier getoonde foto werd gemaakt vanop 1.521 kilometer hoogte.

Waarom heet een van de manen van Jupiter 'Europa'?

Lees hier het antwoord