Oudste stukje oceaanbodem ligt rondom Cyprus

Het oudste stukje onaangeroerde ‘oceaankorst’ ligt in het oostelijke deel van de Middellandse Zee. Althans, dat beweren Israëlische geleerden die voorlopig alleen dat stukje van de zee hebben onderzocht.

Terwijl op het land de ouderdom van het buitenste deel van de aardkorst in de buurt komt van die van de aarde zelf – lees: enkele miljarden jaren – is de oceaanbodem doorgaans veel jonger. De meeste stukken zouden niet ouder zijn dan 200 miljoen jaar. Dat komt door een proces dat weleens met een transportband wordt vergeleken: ‘oceaankorst’ ontstaat wanneer magma opspuit vanuit zogenaamde mid-oceanische ruggen, hoger gelegen structuren die dus niet toevallig in het middel van de wereldzeeën liggen. Het nieuw gevormd gesteende verschuift vervolgens langzaam maar zeker in de richting van de oceaanrand beweegt. Wanneer die ‘nieuwe’ oceaankorst na miljoenen jaren de continentale landmassa bereikt delft ze letterlijk het onderspit. De steenmassa schuift onder het land door en wordt als het ware gerecycleerd tot nieuw magma.

Als magma stolt tot gesteente worden de magnetische deeltjes erin als het ware bevroren in de tijd: ze wijzen dan voor eeuwig naar de magnetische pool die ze ooit aantrok. Dankzij de verschuiving van de magnetische polen in de tijd kunnen wetenschappers dus de ouderdom van oceaankorst traceren. Een team van Israëlische wetenschappers ging daarom met een bootje vol met sensoren aan de slag op het oostelijke deel van de Middellandse Zee. Ze voeren verschillende trajecten tussen Turkije in het noorden en Egypte zuiden af.

De Israëliërs wisten wel waar ze moesten zoeken, want al snel stuitten ze op een stukje oceaankorst dat volgens haar magnetisme ongeveer 340 miljoen jaar oud moest zijn – meer dan 100 miljoen jaar ouder dan het totnogtoe oudste bekende stukje oceaanbodem, gelegen voor de kust van Japan.

Toch is niet iedereen overtuigd van de werkwijze van de zeevarende vorsers, die hun onderzoekswerk gemakshalve hebben beperkt tot de zee voor hun eigen kust. Zo zouden magnetische signalen volgens sommige geologen geen ondubbelzinnige informatie kunnen geven over de ouderdom van de oceaanbodem. Bovendien zijn er veel oudere stukken oceaanbodem te vinden op aarde, bijvoorbeeld in de Himalaya, die door de platentektoniek ooit de hoogte in is gestuwd – hoewel we daar moeilijk nog kunnen spreken over onaangeroerde oceaanbodem. (sst)

Bron: Roi Granot, Ben-Gurion University, Israël in Nature Geoscience