Nieuw onderzoek suggereert dat duiven navigeren met behulp van het evenwichtsorgaan in hun oren.
De winnaar van de befaamde vlucht van Barcelona, het WK onder de sportduiven, landde op vrijdag 4 juli 2025 om 22u10 op zijn duiventil in Rongy, België. De duif was diezelfde dag om 7u45 gelost in Barcelona. De kampioen overbrugde dus een afstand van 1.070 km met een gemiddelde snelheid van ongeveer 1.354 meter per minuut, van een voor hem onbekende plaats in Spanje naar zijn eigen duivenkot. Het navigatievermogen van duiven, en veel andere vogels, is indrukwekkend. En dat is een onderschatting.
Hoe vogels hun weg naar een precieze bestemming vinden is verbluffend. Het is een van die vele wonderen van de natuur. Hoe ze dat wonder verwezenlijken, is voor ons mensen nog grotendeels een mysterie. De vogels gebruiken meer dan waarschijnlijk het magnetisch veld van de aarde als een kompas. Wetenschappers discussiëren al tientallen jaren over hoe vogels dat magnetisch veld waarnemen. Sommigen denken dat het iets te maken heeft met speciale processen in hun oog, waardoor vogels magnetische velden kunnen ‘zien’. Anderen denken dat er kleine ijzerdeeltjes in de snavel zitten die als minikompasjes werken.
Elektrische spanningen
Nieuw onderzoek, gepubliceerd in Science, wijst naar het vestibulaire systeem, het evenwichtsorgaan dat zich in het binnenoor bevindt. De onderzoekers stelden duiven een uur lang bloot aan een iets sterker dan normaal magnetisch veld. Hun kop bleef stil, terwijl het magnetisch veld langzaam ronddraaide. De onderzoekers bestudeerden intussen individuele cellen in het binnenoor, en volgden ook welke hersencellen actief waren. De wetenschappers zagen alleen duidelijke reacties in de delen van de hersenen die signalen van het vestibulaire systeem ontvangen, en in gebieden die meerdere zintuigen combineren. Het evenwichtsorgaan is volgens hen dan ook het geheim achter het navigatievermogen van vogels. Hoe de hersencellen precies reageren op de velden, weten wetenschappers nog niet zeker. Een idee is dat bepaalde structuren in het binnenoor kleine elektrische stroompjes opwekken als ze worden blootgesteld aan een magnetisch veld, een theorie die eigenlijk al in 1882 werd voorgesteld door de Franse zoöloog Camille Viguier. Duiven detecteren dan niet het magnetisch veld zelf, maar de subtiele elektrische spanningen die ontstaan wanneer de kop beweegt door dat veld. Die informatie reist via de gehoorzenuw naar de hersenen, waar ze wordt geïntegreerd met andere ruimtelijke en zintuiglijke prikkels.
Bron: Max-Planck-Institut für biologische Intelligenz, Duitsland
