Vier op de tien moeders hebben tot twee jaar na de bevalling last van chronische slapeloosheid. Neen, dat is niet normaal. De vrouwen lopen zelfs een verhoogd risico op een postnatale depressie.
Je kijkt naar het wiegje. Eindelijk. Na een uur van sussen, voeden en wiegen, slaapt je baby. De kamer is stil en dit wordt jouw moment om te rusten. Je kruipt in bed, trekt de deken over je heen en sluit je ogen. En dan begint het. Je hoofd zoemt als een radio zonder signaal. Boodschappenlijstjes, afkolfschema’s, de vraag of je ooit nog eens tijd vindt om te zwemmen. Je draait je om, probeert je ademhaling te vertragen, maar de slaap blijft ongrijpbaar. Je lichaam is uitgeput, maar je brein weigert te dimmen. Herkenbaar? Je bent niet de enige.
Slapeloosheid na de bevalling: meer dan een fase
Postnatale slapeloosheid is vaker voorkomend dan je zou denken. Twee maanden na de bevalling worstelt 60% van de nieuwe moeders ermee. Voor 40% blijven de klachten zelfs tot twee jaar aanhouden. Het kan zich op verschillende manieren manifesteren: moeite met in slaap vallen, 's nachts uren wakker liggen, of te vroeg ontwaken. En wat maakt het zo frustrerend? Hoe harder je het probeert, hoe minder het lukt. Slaap laat zich niet afdwingen.
"Slecht slapen hoort er toch gewoon bij als je net een baby hebt gekregen?" zei een gynaecoloog laatst tegen me, toen ik vertelde over mijn onderzoek naar postpartum insomnia. Dat juist een expert dit zegt, verraste me. Natuurlijk is het volkomen normaal om onderbroken nachten te hebben. Een huilende baby, nachtelijke voedingen, of gewoon even checken of alles goed gaat – dat hoort erbij. En slaaptekort kun je meestal wel inhalen. Maar bij insomnia is het anders. Dan kun je, zelfs als je de kans krijgt om te slapen, niet in slaap vallen of blijf je steeds wakker worden.
Wat maakt dat slapen zo lastig?
Hormonale schommelingen spelen een belangrijke rol. Na de bevalling dalen de niveaus van oestrogeen en progesteron, hormonen die normaal gesproken de slaap bevorderen. Tegelijkertijd stijgt het cortisolgehalte, wat je juist alerter maakt.
Je brein blijft in een constante staat van paraatheid, altijd op scherp om elk geluidje op te vangen. Nieuwe moeders piekeren voortdurend over hun baby, hun nieuwe rol en de eindeloze to-do lijst. En dan is er ook nog de mentale druk: het idee dat je nu moet slapen omdat je baby slaapt, legt onbewust zoveel druk op de slaap dat het juist niet lukt.
De impact van chronische slapeloosheid
Slapeloosheid is niet slechts een ongemak. Het maakt je niet alleen prikkelbaar en uitgeput, maar heeft diepere, langdurige gevolgen voor je gezondheid. Chronische slapeloosheid vergroot het risico op hoge bloeddruk, diabetes, burn-out, depressie en angststoornissen. Er is zelfs een link met chronische pijnklachten. En toch wordt het zelden besproken.
Terwijl postnatale depressie langzaam meer erkenning krijgt, blijven slaapproblemen vaak onopgemerkt. Maar slaap en mentale gezondheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Recente studies tonen duidelijk aan dat postnatale depressie sterk gekoppeld is aan postnatale slapeloosheid, en vice versa.
De vrouw die zei ‘je moet gewoon slapen als de baby slaapt’, fuck off Frances Lefebure in haar boek 'Wat ik nog wilde zeggen'
Het moederschap doet je wereld op zijn kop draaien. Een complete omkering van alles wat je kende. Maar het is ook een kans om nieuwe, gezonde gewoontes te creëren en ze te integreren in je leven. Het probleem? Er is nauwelijks begeleiding voor moeders met slapeloosheid. Slaaptrainingen en cognitieve gedragstherapieën zijn zelden specifiek afgestemd op vrouwen in deze levensfase, waardoor de cirkel van slapeloosheid intact blijft.
Mijn doel is duidelijk: erkenning vragen voor een probleem dat nog dikwijls geminimaliseerd wordt. Zorgverleners lijken de slechte slaapkwaliteit van moeders vaak af te doen als een normaal onderdeel van het ouderschap, maar dat is het dus niet altijd. Het is tijd om postnatale slapeloosheid te erkennen voor wat het werkelijk is: een serieus probleem. Slaap moet een integraal onderdeel van postpartumzorg zijn. Dat betekent meer onderzoek, betere ondersteuning, en bovenal: serieus genomen worden. Want een uitgeruste moeder is een gezonde moeder, en dat is goed voor haar, maar ook voor het hele gezin.
Bronnen
- Sivertsen, B., et al., Trajectories of maternal sleep problems before and after childbirth: a longitudinal population-based study. BMC Pregnancy Childbirth, 2015. 15: p. 129.
- Okun, M.L. and A. Lac, Postpartum Insomnia and Poor Sleep Quality Are Longitudinally Predictive of Postpartum Mood Symptoms. Psychosomatic Medicine, 2023. 85(8): p. 736-743.
- Sedov, I.D. and L.M. Tomfohr-Madsen, Trajectories of Insomnia Symptoms and Associations with Mood and Anxiety from Early Pregnancy to the Postpartum. Behavioral Sleep Medicine, 2021. 19: p. 395-406.
- Sivertsen, B., et al., Insomnia before and after childbirth: The risk of developing postpartum pain-A longitudinal population-based study. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, 2017. 210: p. 348-354.
